مدیریت بحران (اصول ایمنی درحوادث غیرمنتظره طبیعی وانسانی)

دولت جمهوری اسلامی افغانستان

وزارت تحصیلات عالی

ریاست دانشگاه هرات

دانشکده زراعت

دیپارتمنت علوم حیوانی

موضوع : مدیریت بحران (اصول ایمنی درحوادث غیرمنتظره طبیعی وانسانی)

تهیه کننده (پوهاند عبدالرحیم امید)

سال :1395هـ ش

چکیده

، بحران، بی نظمی وحوادث غیرمنتظره طبیعی ازقبیل آتشفشان ریزیش کوه هازلزله ،رانش زمین،سونامی ها سیلاب ها، طوفان،شیوع امراض وآفات وبلاهای طبیعی درهریک ازمحیط هاوجواع بشری خسارات قابل جبران را درطول تاریخ کره زمین وا رد نموده که ضرورت مدیریت بحران میباشد.پس باید این بحران ها را اتبدا شناسایی نموده ،مناطق آسیب دیده وآسیب پذیرر امشخص ساخته برنامه ریزی کرده سازمان دهی وتقسیم وظایف نموده آگاهی دهی کرده رهبری ومدیریت نموده وبلآخره کنترول ونظارت بر روند اجرای کار ها وفعالیت ها را بطور جدی روی دست گرفت تا از اینطریق بتوانیم اصول ایمنی را در حوادث مرعات کنم وبر بحران ها مدیرت داشته باشیم

روش تحقیق دراین مقاله علمی کتاب خانه ای وساحوی بوده ومدیریت بحران ها ازاهمیت زیادی بررخورداراند زیرا با این عمل ما متیوانیم ازخسارات مادی ومعنوی درجوامع انسانی ومحیط زیست جلوگیری بعمل آوریم ضرورت تحقیق دراین مواردوبخاطری پیشگیری ووقوع حوادث ومراعات اصول ایمنی برای هریک از جوامع انسانی الزامی می باشد .

واژه های کلیدی:حوادث غیرمنتظرهاصول ایمنی،بلاهای طبیعی،وقوع حوادث زلزله،تدابیر

مقدمه

حوادث نا به هنگام طبیعی مانند زمین لرزه ، طوفان ،رانش زمین سیلاب ها وآتش فشان ها وغیره از جمله خطرناک ترین واقعات طبیعی شمرده شده که در طول تاریخ کره زمین ثبت گردیده است وهر یک از این حوادث خسارات وتلفات زیادی ر ابجا گذاشته است .پس در شرایط کنونی با پیشرفت ساینس وتکنالوژی ماقادر هستیم که تا اندازه ای از وقوع همچون حوادث جلوگیری نمایم یا حد اقل از آن پیشگیری بعمل آوریم .

اگر چه در کشور های فقیرووابسته مثل افغانستان زندگی وتمدن در حال خطر ونابودی قراردارد ودر هر روز حوادث غیرمنتظره جان صدها و هزاران انسان را می گیرد وهنوز هم ده فیصد مردم کشور ماغیر مسکون کوچی وبادیه نشین بوده ودر دشت ها وصحرا ها زیر خیمه ها حیات بسر می برند ودر قرن بیست ویک هنوز هم زندگی قبیلوی عشیره ای طایفه ای وغار نشینی وجنگل نشینی دارند.که مرعات اصول ایمنی برای شان مقدور نیست بقول شاعر زیبا کلام :

بروقوی شوگرراحت جهان طلبی که در نظام طبیعت ضعیف پایمال است

دراین مقاله خواستم حوادث غیرمنتظره طبیعی را به بحث بگیرم واصول ایمنی ومدیریت بحران را در این حوادث مشخص سازم تا باشد به حیث یک رهنما ما وشما ر اتا حد امکان از گزند حوادث مصون نگهدارد تا ازاین طریق بتوانیم از تلفات مادی وانسانی جلوگیری وپیشگیری بعمل آوریم

اگر چه که مدیریت بحران واصول ایمنی در حوادث غیر منتظره در اکثریت کشورهاب به حیث مضمون در نصاب تعلیمی مکاتب وپوهنتون ها شامل میباشد ودانش آموزان ودآنش جویان از ان حوادث وطریق وقایعه آن آگاهی کامل دارند.

تعریف محیط زیست:

محیط زیست یعنی فضایی که هر موجود زنده در آن زندگی می کند که شامل مسکن انسانی ومحیط زیست های حیوانی ،فضایی کوچه ها وجاده ها وفضایی سبز ،مراکز آموزشی –فرهنگی،اداری ،عبادی وغیره که به نوعی به آدمی وزیست انسانی مرتبط می شود،گفته می شود .

مجموعه است از عوامل ،شرایط وتاثیرات متقابلی که زندگی موجودات زنده بخصوص انسان را تحت تاثیر قرار می دهد.

در طبیعت در بین موجودات حیه ومحیط زیست شان ارتباط مستحکم وجود دارد که بنام ایکولوژی یا علم بودباش یادمی شود. جایکه موجودات حیه را احتوا کرده است محیط گفته می شود.

اهمیت محیط زیست در کجاست ؟

موضوعات سیاست ،اقتصاد ،خدمات شهری،خدمات کشورداری، پیشرفت کشورو خلاصه تمام انکشافات واکتشافات وتکنالوژی برای این است که انسانها زندگی سالم ومطلوبی داشته باشند.اگرمحیط زیست تخریب شود،همه نظم ها برهم خواهد خورد ،بناء فراهم آوری محیط زیست وسالم نگهداشتن محیط اصل همه موارد بوده ودر حفظ آن وچگونگی فراهم آوری محیط سالم باید کوشا باشیم.

انسان ومحیط زیست:

طبیعت ومحیط زیست ،موهبتی خداوندی است که از مجموعه موجودات ،منابع وعدم شرایط هماهنگی که در اطراف هر موجود زنده وجود دارد وادامه حیات به آن وابسته است وجودمی آید. طبیعت ،نعمت است که خداوند(ج)به امانت در اختیار انسان قرارداده ودر برابر چگونگی بهره برداری از آن مسول هستند.آلودگی محیط زیست به زیان انسان موجودات تمام میشود.

جنگل(طلایی سبز):

جنگل، ازثروت های ظبیعی واز عناصر مهم حیات وحش هر زمینی به شمار می آید .درختان ونابودی جنگل ها ، به پیشروی آب باران در زمین های صاف وهموار کمک ود از ذخیره شدن آب جلوگیری می شود وبه دنبال آن، فرسایش منابف ظبیعی آغاز می گردد پیامبرگرامی اسلام (ص) درحدیثی فرمودند:(هرکه درختی بنشاند وثمر دهد ،خداوندج اندازه میوه های آن درخت برایش پاداش می دهد )

انسان در قبال همه آفریده های خداوند(ج)مسول است ،از جمله در برابر جنگل که ثمر سرمایه ای طبیعی به شما ر می رود ودر زمینه رفاه وتامین نیازهای آدمی ، یکی از نعمت بزرگ خداوند(ج) است.

خاک در محیط زیست:

انواع آلودگی های محیط زیست ، آلودگی خاک است .خاک از منابع مهم طبیعت بوده وتصفیه کننده آب است . بدون خاک سالم ادامه زندگی ممکن نیست ، زیرا 95 درصد انسان از زمین تامین می شود . خداوند (ج) زمین وآسمان وهمه نعمت های آن را برای آفریده وطبیعت را رام ومطیع انسان ساخت تا بتواند هر گونه بهره را از آن ببرد.

از آلوده کردن خاک واستفاده درست از آن، به منظور تامین نیازهای انسان ،نوعی ذاری ،دوستی باطبیعت وامانت داری در مقابل نعمت های خداوندی است.

اسلام ومحیط زیست:

رسول اکرم (ص) درسخنی خطاب به همه جامعه اسلامی به صورت جمعی فرمودند:مخیط زیست خودرا تمیز وپاکیزه نگه داریدوهمانند افراد آلوده زندگی نکنید . این فرمان پاکیزه نگه داشتن محیط زیست در واقع وقایه پیش از درمان است .

جای آیه:ما آنچه را که روی زمین است،برای آن قرار داده ایم تا بدین وسیله مردم ر ابیازماییم که کدام یک از آنان کردارش است)

سبحان(ج)نظام کیهانی وزمین ومحیط زیست ر اآفرید وآنهارا در اختیار انیسان نهاد براساس دستورهای خود بیازماید وببیند که وی پس از مطالعه وشناخت لازم ،چگونه از نعمت الهی در مسیر طاعت خالق بهره می گیرد وبامزایا ونعمت های زیست محیطی چگونه رفتارمیکند.

دنیای صنعتی امروز با طبیعت وبشریت چه کرد؟

تاثیر گازات بالای لایه اوزون

لایه اوزون بخشی از طبقه استراتوسفیر زمین است که حاوی گاز طبیعی اوزون (O3 )است. اوزون باعث جذب فرکانس های اشعه ماورای بنفش میشود . اشعه ماورای بنفش دارای طول موج کوتاه وانرژی زیاد میباشد . شعاع ماورای بنفش با انرژی زیاد که دارد برای تمام موجودات زنده خطر ناک میباشد وباعث سرطان پوست یا آفتاب سوختگی می شوند.

خوشبختانه در اطراف زمین لایه محا فظتی بنام لایه اوزون وجوددارد که ورود این اشعه های خطرناک جلوگیری می کند ،لایه اوزون باعث 97-99 فیصد اشعه ماورای بنعش خورشید میشود که موجب ادامه حیات روی زمین است.

تاثیرگازات بالای انسانها حیوانات ونباتات:

گاز کاربندای اکسایدCO2 که از اثر دود های کارخانجات وازدهام موتر هابوجود میآید ودر هوا آزاد میگردد در آّب باران حل شده وتولید کاربنیک اسید H2CO3باPH مختلف مینماید که خاصیت تیزابی باران بالای نباتات وحیوانات آبزی تاثیرات منفی ببارمیآورد.

چنانچه باران های اسیدی آلودگی ها را برای ایکوسیستم به بار میآورد . باعث کاهش خاصلخیزی خاک ومرگ ومیر ماهیان نیز میگردد.

تاثیرگازات بالای حیوانات ونباتات:

غبار درمحیط های مختلف مشکلات متنوع میتواند به بار بیاورد . گردو غبار هنگامیکه با آن یکجا گردد تشکیل یک لایه ضخیم ر ادر ظبقات فوقانی وسط برگ بوجود آورده که به آسانی پاک نمی شود اولا به خود نبات مضر بوده وحیوانات که از آن استفاده کنند واین ترکیبات وی برایشان مضرمیباشد

تاثیرگازات بالای انسانها :

ناقص در غلظت 0.2 فیصدموجب اختلال ذهنی انسان ، تحریکات چشم ، تحریکات گلو، سرفه شدید وفوری، انقباض ماهیچه ها واختلال در شناسایی مزه وبوی میگردد.

جنگلات وحفظ محیط زیست:

جنگلات از محیط زیست ، جنگل ها ومنابع طبیعی وفراهم کردن فضایی سالم وبا طراوت برای انسان از اساسی ترین وظایف است که مسولان باید آن را در اولویت کاری خود قرار دهند.

مردم موثرترین ومهمترین نقش ر ادر احیای فضای سبز کشور بر عهده دارند وباید در توجه به ایجاد فضای سبز جدید ، مراقب جنگل ها ،باغات وزمین های حاصل خیز موجودکنند.

به مقوله محیط زیست واهمیت آن در زندگی امروز نسل بشر امری است که نمی توان از سادگی گذشت . اهمیت فرهنگسازی دراین مقوله وظیفه ای است که باید با چدیت به آن توجه داشت در غیر این صورت در آینده ای نه چندان دور محیط زیستی باقی نخواهد ماند که از آن محافظت شود.

راه کارها:

پیگیری مسولان دولتی ودست اندرکاران محیط زیست برای حل این مشکل .
راه اندازی سازمان های مردمی نهادهای حامی محیط زیست برای آموزش ،حفاظت و حراست از نعمت خدادادی طبیعت دست نخورده وناب.
آموزش کودکان ونوجوانان به ویژه درباره اهمیت محیط زیست وچگونگی حفظ وحراست محیط زیست ازمکتب تا پوهنتون؛
آگاهی بخشی مردم از سوی رسانه ها وافراد موثر در جامعه بویژه روحانیون وفرهنگیان؛
ترویج خانه به خانه فرهنگ محیط زیست در افغانستان عزیز؛
همانگی، تعادل وجدیت سازمان ملل متحد برای حمایت وحفاظت از محیط زیست در جهان ؛
انهدام سلاح های کشتار جمعی (کیمیاوی واتمی ).

محیط زیست مکاتب:

مجموعه اقداماتی است که باعث میشود محیط تعلیمی به شکلی گردد که هیچ اثر نا مطلوبی بر سلامت جسمی ، روانی واجتماعی متعلمان بر جای نگذارد. مکاتب باید مسایل محیط زیستی ذیل را دراولویت قراردهند:

شرایط صحت
برخورداری از خدمات حمایوی ؛
گنجایش صنف؛
نور؛
حرارت؛
کنترول سروصدا؛
امکانات ایمنی؛
وسایل جلوگیری از رخ داده های احتمالی؛

سطح مکاتب چگونه میتوان محیط زیست را حمایت کرد؟

تجلیل از روز های خاص مربوط به حفاظت از محیط زیست ؛

برگذاری مسابقات تحت نام محیط زیست ؛

استفاده گروهی از موتر های سواری ؛

تحسی وتقدیر از شاگردان علاقه مند به محیط زیست ؛

حشره های عمومی محیط زیستی ؛

مسابقات نقاشی (رسامی)؛پوستر، مقاله نویسی،شعروداستان های محیط زیستی

کنفرانس های محیط زیستی؛

بحث های گروهی وصنفی در زمینه محیط زیست؛

پخش جزوه ،بروشوروپوسترهای محیط زیستی؛

برنامه های تعلیمی زیست محیطی درمکاتب؛

گردش وسیر علمی در محیط های طبیعی ؛

برگذاری نمایشگاه های محیط زیستی؛

نمایش فلم های محیط زیستی؛

پیوستن به جامعه رضا کاران محیط زیستی؛

اجرای تیاترونمایش نامه های مربوط به محیط زیست؛

صرفه جویی در مصرف کاغذ ؛

برگذری سیمینار ها؛

تفکیک زباله ها؛

جلوگیری از هر نوع آلودگی در فضای مکتب.

محیط زیست در سطح مجلی:

اقشار جامعه باید درسطح مجلات ، قریه جات، ولسوالی ها وولایات بصورت جدی اقدام به ساختن فرهنگ ارزشمند محیط زیست در اندیشه افراد وخانواده ها نمایندوالگوهای زیستی تحصصی ودرست تطبیق وعملی گردد.

محیط زیست در سطح محلی:

دولت وحکومت با حمایت همه جانبه ار اداره حفاظت محیط زیست در سطح افغانستان قوانین ،مقررات ولوایح محیط زیستی ر ابا در نظر داشت اهمیت محیط زیست با جدیت پیگیری واجر انمایند. با اجرای این تفکر محیط زیست بوسیله دولت هاب در سطح همه کشور ها تعالی پیدا خواهد نمود.

محیط زیست در سطح منطقوی :

کشور های مربوط به هر قاره با تشکیل وپدید آوری شوراهای محیط زیستی قاره ای در قاره های (آسیا،اروپا،آمریکا،افریقا واسترالیا) بصورت گسترده روی پیشرفت ها، چالش ها وموانع روی برنامه های محیط زیستی بحث نموده و بادر یافت راه حل های مناسب پروژه های محیط زیستی ر ابه حالت اجرا در آورند.

محیط زیست در سطح بین المللی :

کشور های عضو سازمان ملل متحد در مجمع عمومی این سازمان با جدیت بیشتری به موضوعات زیستی پرداخته وبانک جهانی بودجه زیادتری ر ابرای اجرای برنامه های وسیع محیط زیست در سطح جهان اختصاص داده است.

سازمان ملل متحد باید با جدیت کامل به قضایای چون قاچاق مواد مخدر ، حیات وحش ، چوب ،جنگلات تخریب فرش نباتی زمین ، آلوده شدن آبهای سطحی وزیرزمینی آلودگی خاک ،هوا، حفاظت از قشر اوزون حفاظت وحمایت از تنوع گونه های زنده حیوانی ونباتی ومسایل محیط زیستی پرداخته ودر سطح بین المللی با مجرمان ومتحلفان محیط زیستی وبرخوردگردد.

بینش ما:

هر شاگر د که به مکتب می رود در آنجا باید مصون باشد،نظافت خوب ،تعلیمات حفظالصحوی ،موجودیت آب صحی وجایکه آنها بیاموزند، ساعت تیری کنندودر فضایی غرور وحیثیت بزرگ شوند.

حفظ الصحه در مکاتب:

محیط صحی ،خوب ومصون مکتب را توان میبخشد تا از اطفال در برابراضرار صحی سواستفاده ومحرومیت حفاظت کند؛

تعلیم وتربیه باکیفیت ر اتضمین می کند ، اطفال صحتمندودرست نشونما می کنددرفعالیت های مکتب شرکت کنندوفواید عظمی آنرا اخذ کنند. تعلیمات با کیفیت به نوبه خود به صحت خوب ونشو نمای بهترمی انجامد؛

باعث سربلندی وحیثیت اطفال در مکاتب وجوامع می شودکه اطفال ر اقادر می سازد تا به حیث تغیر دهنده گان جامعه برای انکشاف عادت های حفظ الصحه در فامیل واجتماع کار کنند؛

سرمایه گذاری برای صحت شاگردان مکتب به نسل آینده کمک میکنند اطفال را که شایستگی خود ر ادرک کنند هنگامیکه آنها والدین می شوندآماده به زنده گی با کیفیت با شند.

حفظ الصحه درمکاتب صحت شاگردان را بهترمی سازد:

در مکتب می آموزندتا چگونه صحت شان را حفظ کنند واز امراض دورباشند چنانچه ،یک مرض عمده واز جمله امراض عام جهانی می باشد واز عدم رعایت حفظ الصحه مبتلا به این مرض میگردند.

400 ملیون اظفال واجب سن مکتب به کرم ها مبتلا اندوتمام کرم ها وامراض اسهالی سوی تغذی وکوتاهی قد تاثیردارند.

تاثیر گذاری مکاتب در سرعت بخشیدن مفاهیم محیط زیستی وحفظ الصحه :

بهبود حفظالصحه درمکاتب و(جامعه) بالای سطح شمولیت بچه/ دخترکیفیت تعلیم وکاربردهای تعلیمی بسیار اثر گذار است.

نتایج آموزشی اطفال صحتمندبسیار باند است نظربه اطفال مبتلا به کرم اظفال مشتاق آموختن اند ومکتب باعث کمک اطفال می شود که مهارت ودانش خود پیش برده تا با چالش های موجود وآینده مقابله کرده بتوانند.

حفظ الصحه در مکاتب باعث ترویج تساوی جندر می شود:

تسهیلات تاثیر منفی بزرگ بالای ظبقه اناث می شود

اناث ضرورت دارد که دسترسی به تسهیلات مصون ، پاک وشخصی حفظ الصحوی خصوصا مکتب داشته باشند

موجودیت امکانات صحی وبهداشتن ومحیط مناسب باعث میگردد که با دختران بالغ در عادت ماهانه از طرف اعضایی فامیل ترجیح داده شود که در خانه بوده در امور منزل نمایند.

حفظ الصحه در مکاتب مارا به جامعه میرساند:

به مقایسه کاهلان ،اظفال به ساده گی میتوان تغیر در سلوک آورنددرنتیجه دانش ومهارت های شان افزایش پیدا می کند.

اظفال برای کاهلان رول یک مودل یا نمونه را دارند ومعلمین نهاد های قدرتمندوبا نفوذ اند که میتوانند به اطفال مهار ت های لازم را آموزش داده تا از طریق آنها به خانواده ها وجامعه انتقال گردد.

گامهای موثر برای کیفیت بهتر تعلیم وتربیه :

محیط دوستانه اطفال؛
تسهیلات باکیفیت وبادوام آب وحفظ الصحه ؛
تعلیمات حفظ الصحوی باکیفیت؛

پروسه عالی اشتراکی وتصمیم گیری جامعه ،مکتب ووالدین؛

1-محیط دوستانه اطفال:

عدم تبعیض بین اطفال؛
عدم جزای جسمی؛
آموزش بین اطفال
ابزارساعت تیری ؛

تسهیلات دوستداراطفال وبادوام آب وحفظ الصحه:

تسهیلات با دوام آب در محوطه مکتب؛

تست نمودن منظم کیفیت آّب؛

حداقل ده متردورتر ازبیت الخلا؛

سیستم منظم نگهداری؛

محیط پاک در چهار اطراف منبع آب؛

درست دورکردن واستفاده ازآب ضایع شده؛

ذخیره وکارگرفتن مصون آب؛

تسهیلات بیت الخلا وشستن دست درمکتب:

بیت الخلا فعال در یکجایی مناسب در محوطه مکتب (حجاب،مصونیت،دسترسی داشتن)؛

تسهیلات جداگانه برای ذکورواناث؛

تعداد کافی بیت الخلا؛

موجودیت آب دربیت الخلا؛

تسهیلات درست،شستن دست وموجودیت صابون.

تسهیلات اضافی:

سیستم دورکردن کثافات؛

دیوارهای محوطه؛

دورنمودن آب ضایع شده؛

کیت های نظافت؛

پاکت های ORS ؛

کیت های کمک های اولیه؛

مرکز منابع ویک گوشه برای اجرای امور.

3- تعلیمات حفظ الصحوی با کیفیت:

تربیه معلم؛

تدریس صنفی وامتحان ؛

آموزش SMS در مورد حفظ الصحه؛

آشنا کردن باشورا ی اولیا ی شاگردان ومعلمین و PTA ؛

مواددرسی اضافی ؛

رسوم حفظ الصحه جهت نظارت اطفال؛

فعالیت های ترویجی حفظ الصحه؛

ساختن ساحه سرسبزبه کمک آب ضایع شده .

سه عاملی اشتراک وتصمیم گیرجامعه،مکتب ووالدین:

کمیته های فعالSMS؛

شورای فعال اولیای شاگردان ومعلمین؛

دخیل ساختن CDC (cansol Developmnt Comete)(کمیت انکشافی ومشورتی) درتمام ام های انکشاف مکتب؛

اشتراک اطفال درفعالیت های ترویج حفظ الصحه در جامعه؛

علاقه جامعه در صحت،تحفظ، کیفیت تعلیم ومحیط مکتب برای اطفال؛

محافل درمکتب ودعوت والدین.

اداره خطرات حوادث:

هدف ازین مرحله:

مفاهیم اداره حوادث؛
انواع حوادث؛
رسیدگی ودرک درست از اداره حوادث؛
دوران اداره حوادث؛
تاثیرات حوادث؛
اداره خطرات حوادث وانکشاف ؛
مفاهیم حوادث؛

خطر:

یک واقعه فزیکی بالقوه که باعث تخریبات وسیع میگردد واین یک پدیده طبیعی از اثر فعالیت های انسانی بوده که میتواند بصورت وسیع باعث تاثیرات منفی بالای زنده گی انسانها ،ملکیت ها،احتماع،اقتصادواختلاط وضعیت درمحیط گردد.

آسیب پذیری:

وضعیت منفی که توسط فکتور های یا پروسه های اجتماعی ،فزیکی،اقتصادی ومحیطی تعین میگردد که باعث ازدیاد ضعف جامعه در مقابل خطرات میگردد.

حادثه:

حادثه وقتی اتفاق میافتد که اثرات خطربالای بخشی از جامعه واردشده ودهم شکستگی را به بار میـآورد وجامعه توانمندی وظرفیت جلوگیری ومقابله در برابر آنرا ندارد،وباعث واردآمدن تلفات وجراحات انسانی ، از دست دادن دارایی ها، اختلال دررود زندگی اقتصادی واجتماعی انسانها میگردد.

ظرفیت:

ترکیبی از توانمندی ومنابع موجود دریک جامعه ،محل یااداره است که بتواند با استفاده از آن خطر رامهار ساخته وکاهش بدهد وتاثیر حادثه را کم سازد بطورمثال داشتن امکانات فزیکی ،اداری،اقتصادی واجتماعی،افرادمجرب،رهبری واداره درست.

حوادث مربوط به آب وهوایا(Hydro –metrological)

عبارت از یک پروسه طبیعی یا پدیده فضایی بوده که مربوط به آب وهوا میباشد مانند:سیلاب،تند باد ها،بارانها،طوفان،خشکسالی،قطع جنگلات وآتش سوزی ها.

مدیریت حادثه:

اصطلاحی است که برکلیه فعالیت های اطلاق میشود که منتج به افزایش ظرفیت های مجادلوی جوامع وکاهش آسیب پذیری های عاجل ودرازمدت میشود. مدیرت حادثه سه مرحله(قبل حادثه،جریان وپس از حادثه)رادربرمیگیرد.

انواع حوادث:

تکنالوجیکی: خطرات که از اتفاقات صنعتی وتکنالوجیکی سر چشمه میگیرد که پروسه خطر خطرناک را ایجاد نموده وباعث تخریب زیر بناها توسط فعالیت های انسانی میگردد بطور مثال آلودگی صنعتی، فعالیت های هسته ای ، افرازات سمی یا زهروی ،سقوط بندها ، تصادمات ترانسپورتی وصنعتی وغیره.

اداره خطرات :

عبارت از فعالیت های ترتیب وتنظیم شده است که بالای حادثه ویا در یک شرایط اضطراری رول داشته باشد ویک چارچوکات را جهت کمک نمودن به مردم فراهم سازد تا باعث کاهش کم ساختن حادثه شده ویا تاثیرات حوادث را قبلا وقایه نماید.

اهداف:

کاهش دادن درآسیب پذیری انسانی، فزیکی، اقتصادی،که از اثر عملکرد اشخاص ،حالت اجتماعی بی احتیاطی ایجاد میگردد.

سرعت بخرج دادن درجهت بهبود.

تداخلات میتواند درقبل، جریان وبعد ازوقوع یک حادثه باشد.

پیش گیری از تداخلات در اداره حوادث موضوعات ذیل می باشد:

پیش گیری فعالیت ها ی تنظیم شده که محافظت دایمی ر ادر برابر حوادث فراهم سازد

کاهش تدابیر اتخاذ شده قبلی بمنظور کاهش اثرات خطربالای انسانها ،جامعه ومحیط .

پاسخگوی توانمندی جهت،پیشبینی کردن ،پاسخ گویی کردن ومقابله کردن بااثرات ناشی ا زحوادث

زمانیکه حادثه واقع میشود چه باید کرد؟

تاخیر در پاسخگویی بموقع منجربه ازدیاد تلفات انسانی ومتلاشی شدن وضعیت معیشتی میگردد:
عدم تکمیل یک پروفایل مکمل معلوماتی در مورد خطرات حوادث طبیعی منتج به نتایج منفی ذیل میگردد:
ازدیاد آسیب پذیری های در برابر خطرات حوادث؛
افزایش تلفات وخسارات؛
پاسخ گویی ضعیف؛
سکتگی درتحقق وتطبیق برنامه های کاهش دهی؛
سکتگی دراتخاذ پلان های پیش گیرانه دربرابر حوادث؛
عدم ادغام کامل برنامه های کاهش دهی خطرات وحوادث در برنامه های انکشافی ؛
عدم داشتن معلومات در باره منابع باتفکیک محل آن.

انواع حوادث درافغانستان:

Earthquake زلزله؛

Avalanche برف کوچ؛

Landslide لغزش زمین؛

Flood سیلاب؛

Drought خشکسالی؛

Fire آتش سوزی؛

Epidemic شیوع امراض؛

Earthquake زلزله:

زلزله عبارت از نکان ها وحرکات شدید پلیت های تکتونیکی تحت زمین میباشد که از اثر یک سه طبیعی در سطح زمین اثر مینماید.

تعبیر دیگرزلزله عبارت از یک حادثه آنی بوده که درسال ، شب یا روز با بجا گذاشتن اثرات وبدون هشدار قبلی واقع میگردد.

عناصرمعروض به خطرزلزله:

موقیعت های رهایشی در ساحات معروض به خطر زلزله ،مخصوصاًمناطق که دارای خاک نرم بوده ودر موقیعیت لغزش زمین یا شکستگی های زمین واقع شده است؛

تجمع تعمیرات نامقاوم دربرابرزلزله ؛

تعمیرا ت که بدون درنظرداشت کودهای انجینری اعمار گردیده اند وبا استفاده از مواد کم کیفیت ساخته شد ه اند در برابر زلزله بیشتر آسیب پذیر میباشند.

روش های مناسب در فعالیت های کاهش دهی

دیزاین واعمار تعمیرات بااستفاده از کودهای انجینری؛
ارزیابی وتحلیل خاک قبل از اعمار ساختمان؛
آگاهی دهی عامهPublic awareness ؛
راه اندازی برنامه های آموزشی برای مهندسین ،انجینران دیزاین وساختمانی ومعماران؛
اعمار نکردن ساختمان در مناطق که دارای خاک نرم میباشند.

سیلابFlood :

تعریف: سیلا ب عبارت از یک حادثه آنی بوده که به اثربلند رفتن سطح آب دریا ،آب شدن برفها در فصل های گرم سال ویا به اثر باران های شدید واقع میشود.

سیلاب ها به شکل تدریجی وبعضاً بشکل آنی به وقوع میپیوندد.

عناصر معروض به خطر سیلاب:

آنچیزی که در مسیر سیلاب واقع گرددبطور مثال : تعمیرا ت که تهداب ضعیف دارند ویا تعمیرات که در ساختمان آنها از موا دبی کیفیت استفاده شد هباشد که تخریبات اینها منجر به خسارات انسانی شد ه ودارای های عامه ر ادر معرض نابودی قرار میدهد.

همچنان د سیلابها زمین های زراعتی ، مواشی، وسایط وتجهیزات نیز درمخاطره قرارمیگیرند.

روش های کاهش دهی:

ترمیم ذخایر آب ومراقبت از بند های آب ؛

توسعه ساحات سبز؛

رشد جنگلات ؛

استفاده ازبوری های ریگ؛

تحکیم کاری سواحل دریا؛

آگاهی عامه؛

تخلیه مردم از مناطق آسیب پذیری وانتقال آنها به ساحات امن؛

خشکسالی Drought :

خشکسالی از جمله حوادث مشقتبار طبیعی به شمار میاید که از اثر عدم ریزش باران در یک سال یابیشتر از آن به میان میآید که ضروریات انسان ها،نباتات وحیوانات را تکافو نمیکند. خشکسالی از جمله حوادث تدریجی میباشد وتشخیص آغاز وخاتمه آن بسیار دشوار است،

روی همرفته پایین آمدن سطح باراندگی ،کاهش آبها ی زیرزمینی ، خشک شدن چاه های آب، دریاها،مخازن آب وتولیدات ناچیز زراعتی هشدار آغاز خشکسالی نامیده شده است.

بیشترین آسیب پذیری های خشکسالی:

چوپانها؛
کارگران بی سرپناه وبی زمین؛
معیشت دهاقین؛
زنان؛
اطفال؛
فارم های مواشی؛

اثرات ناگوارTypical Effects :

خشکسالی حادثه است که نسبت به سایر حادثات طبیعی متفاوت بوده که باعث تخریب ساختمانها نمیگردد.

اثرات ناگوار خشکسالی شامل:

از بین رفتن حاصلات زراعتی ،لبنیات،چوب ومحصولا ت ماهیگیری؛
کاهش درتولید برق ودریافت آب از ساحات دوردست؛
کم شدن سطح گاب وعمقث منابع آبی ؛
کمتود مود غذایی وایجاد مشکلات صحی؛
از دست دادن حیات انسانهاوازدیادفقر؛
تنازعات منطقوی وآغاز مهاجرت ها.

روش های کاهش دهی:

تاسیس مراکز معلوماتی خشکسالی؛
ارزیابی اوضاع جوی یا بارانی ؛
مراقبت وارزیابی از موجودیت آب درذخایر ،بندها ،دریاها ومقایسه آن با منابع موجود آب وضروریا ت سکتور های مختلف جامعه؛
تنظیم آب؛
توسعه تسهیلات آبیاری؛
آگاهی عامه؛

لغزش زمین Landslide :

لغزش زمین عبارت از حرکت سخره ها وکتله های زمین بوده که به اثر ازدیاد وزن شان به حرکت آمده وواقع می گردد. لغزش زمین به شکل تدریجی واقع شده وبعضا بدون هشدار بطور ناگهانی به وقوع می پیوندد که میشود به اثر وقوع زلزله ،سیلاب وآتش فشان رخ دهد.

عوامل لغزش زمین:

موادات ضعیف زمین؛

خاصیت زمانی مواد؛

موجودیت خلاها ودرزها در مواد؛

موج فرسایش دهنده؛

فرسایش دامنه های ناشی از یخبنندان؛

بارانده گی های شدید؛

عناصر که در معرض خطر قراردارد:

مسکن گزینی در دامنه های تپه ها؛
مسکن گزینی در دهنه کوه ها؛
چشمه های که دره های کوه سرچشمه میگیرد؛
ساختمان های که دارای تهداب ضعیف ونامقاوم بوده وبدون در نظر گرفتن مقاومت خاک اعمار گردیده اند.

روش های کاهش دهی:

مشخص کردن ساحات معرض به خطر با استفاده از معلومات جوی، آبی،پوشش ساحات سبز ،وداشتن معلومات از گذشته منطقه

ایجاد ساحات سرسبز؛
جلوگیری از مسدود شدن سیستم کانالیزسیون در زمان اعمار زیر بناها؛
جلوگیری از مسکن گزینی در ساحات معروض به خطر؛
اعمار دیوارهای استنادی؛
ایجاد کانالیزیسیون سطحی؛
اعمار ساختمان ها درمطابقت به نورم های انجینری ؛
توسعه ساحات سبز؛
آگاهی عامه؛

آتش سوزی Fire :

باعث تخریب هر آن چیز میگرددبنا جهت مصونیت زندگی ودارای ها باید از وقوع آن جلوگیری بعمل آید.

قبل از آنکه آتش سوزی تاعث نابودی انسان گردد باید آنرا نابود کرد.

عوامل آتش سوزی FIRE CAUSES :

آتش به ساحات رهایشی ومسکونی که در نزدیک فابریکات صنعتی با حرارت زیاد واقع میگردد.

لیک بودن بالون های گاز ؛
احتراق تولیدات مختلف حرارتی؛
کمی اکسیجن؛
سقوط عناصرتعمیراتی وماشینری؛
اشتباهات انسانها؛
فعالیت های جیولوجیکی مانند زلزله؛
عناصر که درمعرض خطر قرار دارد؛
ساحات رهایشی؛
مواشی ومحصولا ت زراعتی؛
خرابی والودگی محیط زیست؛

استراتیژی کاهش:

توسعه جنگلات وغرص نهال ؛
آگاهی عامه؛
ایجاد موانع با استفاده از سیم های محکم ، چوبقوی ،کانکریت؛
پوشش ساحات معروض به برف کوچ؛
پاک کاری سرک ها؛
اعمار ساختمان ها مطابق به فورم های انجینری؛
فابریکات صنعتی وکار گران آن؛
اثرات؛
ساختمان های فزیکی؛
تاثیرات منفی بالای چشم؛
تخریب جلد؛
وارد شدن صدمه بالای اعصاب؛
اختلا ل درسیستم دفاعی وجود؛
سوشکل؛
اختلالات جنتنیکی؛
تشدید تشوشات ولادی؛
آلودگی محیط زیست؛
روش های کاهش دهی؛
راه اندازی برنامه های آگاهی عامه؛
ارایه معلومات برای مردم در رابطه به شناخت موادات خطرناک ؛
اطلاع عاجل به مرجع مربوط واهالی نزدیک ؛
تشخیص راه های تخلیه مصون ؛
تقویت سیستم هشدار دهی وآموزش طرق مبارزه با آتش؛
تقویه ظرفیت های مجادله با آتش ؛
انکشاف پلان های اضطراری وتخلیه برای پرسونل وساحات مسکونی.

برف کوچ AVALANCHE :

تعریف: برف کوچ عبارت از سرازیر شدن آنی کتله بزرگ از برف بوده که همراه هوا وآب از قله های بالا به پا یین سرازیر میشود.

برف کوچ از جمله خطر ناک ترین حوادث بوده که منجر به تلفات انسانی وخسارات مالی میگردد.

عناصر که معروض به خطراند:

شهرها وقریه جات که در دامنه های کوه ها موقعیت دارد؛

مسکن گزینی در شهر های وقریه جات فوق الذکر ؛

سرک ها؛

مسافرین؛

مواشی وغله جات؛

کمک های اولیه

آشنای با کمک های اولیه :

کمک های اولیه یکی از اقدامات ضروری برای حفظ حیات ودر حقیقت آن چیزی است که در هنگام بروز حادثه باید برای مصدوم انجام داد . مخصوصا در مواقعی که مصدوم نیازمند کمک فوری است.

قابل ذکر است که در پی اکثر آسیب های وارده نیاز به تلاش فوری برای حفظ حیات مصدوم نیست مگر آنکه تهدید جدی در قطع شدن تنفس وتوقف ضربان قلب وجود داشته باشد.

کمک های اولیه چیست.

کمک های اولیه به معنی انجام نخستین مراقبتها در اولین فرصت ممکن برای حفظ حیات مصدوم و جلوگیری از پیشرفت آسیب وبا بدتر شدن وض مصدوم است .

در کمک های اویه تجویز ادویه به مصدوم از اقدامات اساسی نیست.

اکثر موقعیت ها عاجل که برای مصدوم پیش می آیند نیاز به مراقبتهای طبیب ندارد ومی بایست با تبحر در کمک های اولیه زندگی مصدوم را حفظ کرد.

تشخیص یک موقعیت عاجل وشناخت چگونگی کمک میتواند وضعیت مرگ وزندگی مصدوم را تغیر دهد.

توجهات قانونی برای کمک کننده:

توجه به کسب رضایت از شخص واهمیت کمک به وی.

روابط عدم نیاز به کسب رضایت مصدوم

عدم هوشیاری مصدوم.

تمدید حیات مصدوم.

کمک بودن مصدوم وعدم دسترسی به والدین.

مطالعه اجمالی صحنه حادثه :

خطراتی که شما ومصدوم را تهدید میکند.

عمل میکانیزم های که آسیب ها را برای مصدوم ایجاد کرده.

تعداد مصدومین واحتمالی که در صحنه حادثه وحود دارد.

دقت کنید که انجا م یک نگاه کلی در اطراف وبخصوص خود مصدوم نباید بیشتر از چند ثانیه طول بکشد.

بررسی اجمالی مصدوم:

ارزیابی مصدوم از نظر عوامل تهدید کننده حیات .

گرعتن شرح حال از بیمار یا اطرافیان برای تشخیص بهتر آسیب یا بیمار .

دیدن شدت وآسیب ونوع کمک های اولیه مورد نیاز .

ارزیابی اولیه بیمار:

هدف از ارزیابی اولیه تعیین مشکلات تهدید کننده حیات بیمار است که باید مراقبتهای اولیه مورد آن به سرعت انجام گیرد . وشامل :

کنترول هوشیاری بیمار.

بازکردن راه هوایی (Air Way)

دادن تنفس مصنوعی(Breathing)

ماساژقلبی (Circulation)

انجام این ارزیابی باید در کمتر از یک دقیقه صورت گرفته وحتی کمک های اولیه نیز در هر محله به فراخور مصدوم انجام شود.

1-کنترول هوشیاری :

کنترول هوشیاری بیمار با صحبت کردن انجام میگیرد اگر توانایی صحیت کردن داشته باشد تنفس وضربان قلب برقرار است .

2– باز کردن راه های هوایی(Air way)

اولین قدم بازکردن راه هوایی فرد است .در فرد بیهوش تمام ماهیچه ها شل شده اند ، عضلات زبان وگردن هم از این قاعده مستثنی نیستند واحتمال دارد که زبان به طرف حلق بر گردد وراه هوایی ر امسدود کند.

روش بازکردن راه هوایی: کف دست را روی پیشانی مصدوم گذاشته وسر اورا بطرف عقب برگردانید . همزمان با این کار است دیگر را زیر چانه او قرار داده وبه سمت بالا فشار دهید به طوریکه دندانهای فک بالا وپایین در مقابل هم قرار گیرند . در صورت انجام صحیح این مراحل شما موفق به بازکردن راه هوایی مصدوم خواهید شد.

3- دادن تنفس مصنوعی:

پس ازباز کردن راه هوایی باید از وضعیت تنفس مصدوم آگاه باشید.

ابتدا قفسه سینه فرد را برهنه کنید ؛
اگر صورت مصدوم کبود ورنگ پریده باشد؛
نه جریان هوا از بینی ودهان فرد حس شود ونه صدایی که نشانگر جریان هوا باشد به گوش برسد
قفسه سینه حرکت نداشته باشد.

پس تنفس وی قطع شده است وباید تنفس مصنوعی را آغاز کنید حتی اگر نتوانستید تشخیص دهید که فرد مذکور تنفس دارد یا نه نفس مصنوعی را آغاز کنید چون اگر فرد تنفس داشته باشد شما در هنگام تنفس مصنوعی متوجه میشوید.

تکنیک دادن تنفس مصنوعی:

سر به عقب متمایل کنیدبه صورتیکه دهان کمی بازتر باشد (نحوه باز کردن راه هوایی در بحث قبل آمده است). با انگشتان دستی که روی پیشانی مصدوم است سوراخهای بینی فرد را دیددستان خودرا روی دهان مصدوم بگذارید بایک بازدم عمیق هوارا وارد دهان فرد مصدوم کنید.زمان از گوشه چشم خود به قفسه سینه فرد نگاه کنید وببینید آیا هنگامیکه درون مجاری اومیدمید قفسه سینه بالا می رودیا نه؟

قفسه سینه فرد بالا می آید تنفس را قطع کنیدودهان خودرا از دهان فرد جدا کرده واورا آزاد بگذارید.وخود تان برای تنفس بعدی نفس بگیرید.

هنگام تنفس موثر سینه وشکم مصدوم بالا وپایین می آید احیا گر حس می کند که با د کنکی ر امیکند وپس از دمیدن حجم معینی مقابل ورود هوای اضافه تر مقاومت احساس میکند. به تدریج رنگ پوست فرد از زردی وکبودی به صورتی تغیر میابد.

هر تنفس بایداز حجم کافی (800cc) برخوردار بوده تا سبب بالا رفتن قفسه سینه بیمار (2 تا 3 CM ) ودر مدت (1-1.5 ) ثانیه انجام شود تعداد تنفس 12-16 بار در دقیقه باشد.

ماساژ قلبی (Circulation)

پس از دادن یک یا دوتنفس مصنوعی در صورتیکه فرد تنفس خود را باز نیابد باید نبض فرد را کنترل کرد.

طریقه کنترول کردن نبض

کنترول نبض از طریق لمس کاروتید در مدت 5- 10 ثانیه صورت گیرد.

درصورت فقدان نبض ماساژقلبی شروع گردد.

اگر فرد نبض داشت به تنفس مصنوعی با اندازه دوازده بار در دقیقه ادامه دهید.

اگر فرد نبض نداشت باید بی درنگ ماساژ قلبی ر اهمراه با تنفس مصنوعی آغاز کنید. زیرا فرد دچار سکته قلبی شده واحتمال دارد صدمات جبران نا پذیری به مغز وی برسد.

برای دادن یک ماساژ قلبی موقر علاوه بر اینکه باید ماساژ ر ابا تکنیک صحیح انجام داد لازم است که وی ر ادر وضعیت مناسبی بخوابانید.

بیمار را به پشت خوابانده مطمین شوید که وی روی یک سطح سخت قرار گرفته است اما اگر فرد در رختخواب یا هر سطح نرم دیگری است وقت را تلف نکنید وفقط کافیست که اورا روی زمین بلغزانید یا اینکه یک تخته یا هر شی صاف وسخت را از بین پشت او وملحفه قرار دهید.

کنار مصدوم زانوبزنید.

موقعیت بدن خودرا طوری تنظیم کنید که بازوها خم نشوند وشانه ها در امتداد نقطه اتکا دستها باشند . به اندازه بر جناغ فرد فشار وارد کنید که 4-5 سانتی متر پایین برود.

پس از انجام 15 عدد ماساژ پشت سرهم (این 15 ماساژ در مدت 11 ثانیه خواهد بود ) دو عدد تنفس مصنوعی به فرد بدهید شما برای انجام این دو تنفس 4 ثانیه فرصت دارید این سیکل باید چهار بار دردقیقه تکرار شود برای اینکه بتوانید نسبت 2:15 را در هر دوره رعایت کنید بهتر است با هر ماساژ شماره آن را بلند بگویید.

محل ماساژ روی استر نوم 2 سانتی متر بالا تر از زایده گزیفویید وبا استفاده از کف دست ؛
تعداد ماساژ 100-80 بار در دقیقه ؛
قفسه سینه 3-4 CM فشرده شود؛
نسبت تنفس به ماساژ یک نفر ه 2/15 ؛
نسبت تنفس به ماساژ دونفره1/15 ؛
زمان وارد کردن فشار با زمان برگشت برابر باشد ؛
بعد از یک دقیقه وضعیت مصدوم را ارزیابی کنید.

اگر ضربان کازوتید باز نگشته باشد دوباره احیای قلبی ریوی را با دو تنفس و15 ماساژ قلبی از سر بگیرید. سما برای انجام این دوتنفس و15 ماساژ 15 ثانیه فرصت دارید.

این کار را برای مدت 3 دقیقه دیگر اداممه دهید.

اگر در این مدت تنفس ونبض منضم فرد بازگشت نیازی به تکرار احیای قبی ریوی نیست بلکه باید مرتب تنفس ونبض فرد را چک کنید.

اگر تنفس منظم فرد بر نگشت تنفس مصنوعی را سرعت 12 عدد در دقیقه شروع کنید وهمزمان نبض فرد ر اچک کنید

توجه داشته باشید که وقفه در انجام مراحل احیای قلبی ریوی بیشتر از 5 ثانیه نشود.

هدف اطلاعات مناسبی در مورد تاثیر باد بر وفون وفلور میباشند ،وبدیهی است که چنین مطالعات حساس ودقیقی هنوز نیز لازم وضروری است .

سرعت باد

باد سنج های ساده ارزان قیمت که براساس جرخش باد نما کار میکنند ممکن است خریداری یا ساخته شوند جدول شماره 2-1 سرعت باد را نشان می دهد.

سرعت باد کیلومتر برساعت	توضیح بین المللی	مشخصات
کمتراز 2	آرام	دود به صورت عمودی برمیخیزد
1.5-4.5	هوای سبک	پره باد نما حرکت نمی کند اما جهت باد به وسیله حرکت دود نشان داده می شود.
6.5-11	بادسبک(شمال)	باد را می توان روی صورت احساس کرد.برگ ها وپره های باد نما حرک میکنند
13-19	باد آرام شمال	برگ ها وشاخه های کوچک دایما تکان میخورند پرچم کمی برافراشته می شود
21-29	بادمعتدل(شمال)	گردو غبار وکاغذ به هوا برمیخیزد شاخه های کوچک حرکت میکنند
30.5-38.5	باد خشک (شمال)	درختان کوچک این سو وآنسومی روندامواجی روی آب آبگیرودریاچه به وجود می آید
40-49.5	باد شدید شمال	شاخه های بزرگ حرکت می کنند صدای زوزه باد درسیستم تلگراف شنیده می شود.استفاده از چتر دشوار است.
51-61	تندباد طوفان معتدل	درختان بزرگ این سووآنسومیروند راه رفتن خلاف جهت باد مشکل است
62.5-73.5	طوفان سرد	شاخه های کوچک درختان می شکنند
75-86.5	طوفان شدید	ساختمان ها ممکن است درقسمت سقف کمی آسیب ببینند
88-101	طوفان کامل	کمتر در خشکی میوزد. درختان از ریشه درمی آیندآسیب قابل ملاحظه ای به ساختمان ها وارد می شود.
102.5-115	طوفان	بندرت اتفاق می افتد آسیب سنگین وگسترده ای وارد می کند

تاثیرات حرات غیرمنتظره

خسارات مادی.
خسارات مالی.
وقفه در کلیه امور ی جاری جامعه.
مشکلات اجتماعی.
ضایعات وتلفات.
مسایل عاطفی وروانی
اثرات نامطلوب در محیط زیست.

برای جمع بندی مطالب ونتیجه گیری برخی بحرانها عمده جوامع ونحوه برخورد ومدیریت آنها خلاصه مشخصات به صورت جدولهای 2-13 تا 13-18 ارایه گردیده است.

جدول ا-13 سنایوری یک بحران ناشی از باد شدید وتوفان دریک شهر بزرگ.

زمان	رویداد	واکنش
8:30	آغاز جریان باد شدیدوطوفان غبار آلود	وضعیت کاملا عادی
8:45	حد اکثر سرعت باد km/h 120 آغازبحران	آماده باش مدیریت بحران ،عوامل برق ،آب مخابرات ،جمیعت هلال احمر،آتش نشانی وخدمات ایمنی،پولیس ونیروی های نظامی،فوریت های پزشکی
9:00	قطع سیم های اصلی برق ،تخریب 25باب ساختمان ،سقوط درختان وبستن سه راه اصلی واژگونی یک دکل مخابرات وآسیب های وسایل نقلیه
9:00	اطلاع رسانی مردمی وعوامل دولتی
9:15	ادامه طوفان قطع برق واشکال در مخابرات	حرکت گشت تجسسی وگروه های جستجو ونجات توسط عوامل جمیعت هلال احمر وارزیابی اولیه بحران توسط ستاد حوادث غیرمترقبه
9:30	ادامه طوفان ،قطع برق واشکال در مخابرات	کشف سانحه ساختمانی 10 موردترافیک 4 موردوآتش سوزی انبار کالا یک مورد
9:45	ادامه طوفان ،قطع برق واشکال در مخابرات	انتقال 45 نفر مصدوم به مرکزدرمان و3 نفر متوفی
10:15	فروکش طوفان،قطع برق واشکال مخابرات	آغاز عملیات عادی سازی ،ایجاد محل اسکان موقت
10:30	وقفه در روند عادی،ترافیک سنگین	پایان عملیات جستجو ونجات
10:45	ترافیک سنگین ،قطع برق واشکال در مخابرات	مهار حریق وگشایش راه های مسدود اصلی شهر
10:50	بازگشایی ادارات وبازار ولی سنگین ترافیک	کنترول دقیق امنیت
11:00	بروز اشکال درسیستم آبرسانی بخش شرقی شهروقطع آب	وصل برق ومخابرات مناطق مصون ازخطر
11:30	ترافیک با روان نسبی	آغاز عملیات بازسازی سیستم برق، مخابرات وآبرسانی
11:12	آثاربحران:قطع برق در بخش جنوبی وجنوب شرقی،قطع آب در بخش مرکزی وقطع تلفن در30%سطح شهر،خرابی 25 ساختمان مسکونی،تجاری واداری وتخریب یک بار انبارکالای سوخته	ادامه بازسازی های سیستم آب ،برق وتلفن،تخلیه اموال وموادازساختمان ها واقدامات احتیاطی در انبار سوخته .خدمات ضروری در محل اسکان موقت ومرکز درمان
18:30	وضعیت عادی نسبی	راه اندازی موقت وآزمایشی برق تمام شهر ،ترخیص 22 نفر از مصدومین .خدمات ایمنی
7:00روزبعد	وضعیت عادی پایدار	راه اندازی آزمایشی سیستم آب ومخابرات ونظافت شهری
روز های بعد	ارزیابی دقیق خسارات،ضایعات،مشکلات وپیامدها	ارزیابی دقیق خسارات ،ضایعات،مشکلات وپیامدها

جدول 2-13 بحران ناشی از زلزله

پدیده عامل بحران	حرکت لرزه ودررفتگی سنگ های پیوست زمین درامتداد گل یا ناحیه تحت فشارآتش فشان یا به هم خوردن تعادل لایه ها واستقرار مجدد که از پدیده های طبیعی زمین شناسی می باشند باعث تخریب شهرها ،اماکن وگاهی منجربه رانش زمین وریزش صخره ها وکوها می شود.
مشخصات کلی واثرات	تکان خوردن زمین دراثر امواج ارتعاشی، حرکت اقشار زیرین زمین ناشی از گسستگی سطحی ،حرکت های تکتونیک وسیسمیک زیردریا،تکان خوردن پوسته ،لرزش پس لرزه،گزارش وزمین لغزش باعث تخریب سکونت گاه ها شده وهمواره همراه با تلفات ،ضایعات وخسارت مالی است .
قابلیت پیش بینی	احتمال وقوع قابل تشخیص است ولی زمان وقوع را نمی توان دقیقا مشخص نمود پیش بینی در سطح احتمال وحساسیت بحران براساس نیت فعالیت های سیسمیک (لرزه نگاری) رویدادهای تاریخی ومشاهدات است .
عوامل آسیب گذار	قرارگرفتن سکونت گاه ها در محل زلزله خیز، عدم مقاومت ساختمان ها به حرکت زمین،تراکم ساختمان وجمیعت زیاد ،کمبود اطلاعات درموردخطر زلزله
اثرات منفی به طور معمول	خسارت فزیکی:آسیب یا از بین رفتن ساختمان ها ومحتویات آنها ،آتش سوزی،شکستن سد،رانش وسیل گرفتگی، ضایعات جانی: معمولا درسطح بالا،خصوصا در مرکز زلزله ونقاط پرجمیعت وکم مقاومت . بهداشت عمومی: جراحت وشکستگی زیاد،خطرسیل، آلودگی آب وقطع فاضلاب تهیه آب مشروب: قطع لوله آّب ، آلودگی چاهاوتغیر درسطح سفره های آبی .
راه کارهای کاهش خطر	تهیه نقشه خطر، آگاه کردن وآموزش مردم،برآورد وکاهش آسیب پذیری ساختمان ها ،نظارت برکاربری اراضی یا طبقه بندی زمین ، کد بندی ساختمان ها وبیمه
راه کارهای آمادگی ویژه	آگاه کردن مردم وبرنامه های آمادگی
ضروریات معمولی بعد از بحران	جسنج. برای نجات ،کمک به فوریت های پزشکی ، شناخت ضروریات ناشی از آسیب وبرآورد واندازه گیری آنها ، کمک به درمان وبه جریان انداختن زندگی ،تعمیر وبازسازی وترمیم اقتصادی
ابزارهای ارزیابی اثرات	زلزله سنجی (شدت زلزله با معیارهای مختلف) استفاده از فورم های خسارت وقابلیت استفاده

جدول 3-13 بحران ناشی از رانش زمین.

پدیده عامل بحران	پایین رفتن توده عظیم خاک وسنگ مادری ، درنتجه عوامل طبیعی مانند زمین لرزه، تغییردرمیزان آب، از بین رفتن عوامل نگهدارنده ،افزایش وزن وهوادیدگی ویا در اقر فعالیت انسان شامل تغییر شیب ومواد تشکیل دهنده وجابه جایی مسیرآّب
مشخصات کلی واثرات	رانش چند نوع است (ریزش،لغزش،واژگون شدن،نشست کردن وسیلان خاک)..ممکن است پیامد بارش سنگین ،زلزله وآتش فشان باشد رانش زمین بیشتر از سایر اتفاقات زمین شناسی رخ می دهد.
قابلیت پیش بینی	تشخیص تکرار وقوع ، حدود قلمرو ونتایج رانش زمین به وسیله اطلاعات منطقه ای ،زمین شناسی ،ژنومورفلوژی ،هیدرولوژی اقلیم وپوشش گیاهی مقدور است
عوامل آسیب گذار	احداث سکونت گاه ها درشیب های تند ،دهانه رودخانه ودرها،جاده ها ،خطوط ارتباطی ،در مناطق کوهستانی، پی ضعیف بنا،دفن لوله های شکننده عدم آگاهی از خطررانش زمین
اثرات منفی به طور معمول	آسیب فزیکی : خسارات به تمام چیزهای که در بالا یا پایین شیب قرار دارند ،بسته شدن راه، خطوطی ارتباطی ومعابرآب کاهش حاصلخیزی مزارع ،جنگل ها وسیل گرفتگی ضایعات انسانی: مرگ ومیرزیاد در اثر رانش زمین وهمچنین جریان گل وسیلاب گلی
راه کارهای کاهش خطر	تهیه نقشه خطر رانش (پهنه بندی)تنظیم کاربری زمین ، تدارکات بحرا ن وبیمه

جدول 4-13 بحران ناشی از سیل

پدیده عامل بحران	وقوع سیل ف طغیان رود خانه وآب گرفتگی ساحلی در اقر بارندگی یا جریان آب همراه با پدیده های آب هوایی،دخالت انسان د رآبخیزی ها ،سطوح زهکشی، ودشت های سیلابی می تواند عامل آن شود
مشخصات کلی واثرات	سیلاب: هرزآب شدید شکست سد وذوب توده های یخ وبرف . طغیان رودخانه : افزایش آب رودخانه که معمولا فصلی می باشد آب گرفتگی ساحلی : همراه با سیکلون ها ی استثنایی ،تسونامی (زلزله کف دریا) امواج عوامل تشدیدخطر:عمق آب ،تداوم سرعت ،سرعت بالا آمدن آب فراوانی وقوع وفصل
قابلیت پیش بینی	پیش بینی سیل بستگی به عوامل مثل پراکنش فصلی ، وضعیت آبخیز،ظرفیت سطح زهکشی ،نقشه دشت سیل گیر،نقشه برداری زمینی وهوایی دارد آگاهی دادن چند دقیقه قبل برای سیل های فصلی در موارد بارندگی شدید ، طغیان وتسونامی مقدوراست
عوامل آسیب گذار	محل خانه سازی در دشت های سیلابی ، کمبود سیستم هشدار دهنده خطر، ظرفیت نفود پذیری زمین (فرسایش واسفالت کردن زمین ها) ساختمان ها وپی سازی نامقاوم مصالح نامرغوب ، عدم حفاظت محصولات کشاورزی ،انبارهای غذا وحیوانات اهلی ،قایق های ماهیگری وصنایع دریایی
اثرات منفی به طورمعمول	آسیب فزیکی: خسارت، تخریب، مدفون شدن زیر خاک ورانش که در دره های بیش از جاهای باز است ضایعات جانی وسلامتی: مرگ ،مجروح شدن ،شیوع ملاریا،اسهال خونی وبیماریهای میکروبی . تهیه آب: آلودگی وکمبود آب محصولات وغذا: نابودی خرمن ، حیوانات، ابزارکشاورزی،بذر
راه کار های کاهش خطر	مهارسیلاب : کانال سازی،ایجاد دایک (دیوارده سازی) سد، پخش سیلاب،ومبارزه بافرسایش،مهمترین اقدام پهنه بندی مناطق سیل گیر وحاشیه رود خانه ها وکاربری بر اساس قابلیت زمین است .
راه کارهای آمادگی ویژه	پیش بینی وایجاد سیستم هشداردهنده ،آموزش وجلب مشارکت مردم تهیه طرح جامع مدیریت دشت ها ی سیلای وپهنه بندی سیل
ضروریات معمولی بعد از بحران	جستجو ونجات ،کمک های پزشکی ،ارزیابی بحران ، تامین موقت آب وغذا سالم سازی آب ،اسکان موقت وپیشگیری از اپیدمی ها
ابزارها ی ارزیابی اثرات	استفاده از فرم ارزیابی خسارت ونقشه برداری هوایی وسیستم GIS

جدول 5-13بحران ناشی ا زخشکسالی.

پدیده عامل بحران	علت اصلی: کمبود باراندگی ، علل ممکن وزمینه ساز: پدیده النینو(گرم شدن سطح آب اوقیاوس آرام در قسمت آمریکای جنوبی)، اقدامات انسان در تغییر زمین وخاک ، گرم شدن سطح آب دریا ، گرم شدن هوا درنتیجه گازهای گلخانه ای خصوصا دی اکسید کاربن
مشخصات کلی واثرات	کاهش آب ورطوبت از میزان معمولی ، خشکسالی هواشناسی : کاهش باراندگی، خشکسالی هیدرولوژیک : کاهش درمنابع آب ، خشکسالی کشاورزی : بستگی به وجود سیستم آبیاری، ظرفیت نگهداری آب در خاک ، زمان بارندگی ورفتار معمول کشاورزان
قابلیت پیش بینی	دوره برگشت خشکی غیر معمول ،تجزیه وتحلیل اطلاعات بارندگی وهیرولوژیک مربوطه خشکی ، معمولا کشاورزان هشدار های قبلی مقدور می باشد.
عوامل آسیب گذار	در مناطق خشک اثر خشکسالی بیشتر است ، کشاورزی حاشیه ای وکشاورزان فقر، نهاده های ضعیف ،کمبور ذخیره بذر، مناطقی که هوا وابسته به سیستم های خارجی است ، ظرفیت کم نگهداری خاک ، کمبود اختصاص منابع ضرر خشکسالی
اثرات منفی بطورمعمول	کاهش در آمد ، کاهش سرمایه گذاری کشاورزی ، افزایش قیمت مواد غذایی ، تورم، قحطی ، ضعف تغذیه، بیماری، مرگ،کاهش آب مشروب، مهاجرت، اختلاف محلی،مرگ و میرحیوانات
راه کارهای کاهش خطر	سیستم هشداردهنده خشکسالی وقحطی

جدول 6-13 بحران ناشی از تسونامی (طوفان شدید دریایی ناشی از زلزله).

پدیده عامل بحران	حرکت گسل درکف دریا، همراه زلزله، رانش زمین در زیر آب یا بالای سطح آب سپس غرق شدن زیر آب ، فعالیت های آتشفشانی در زیر آب یا در نزدیکی ساحل
مشخاصات کلی واثرات	امواج تسونامی در آبهای عمیق قابل رویت بوده وفاصله دو سر حوزه امواج آن ها تا 160 کیلومتر می رسد و ممکن است از ده یا تعداد بیشتری موج تشکیل شود. سرعت حرکت موج تا 800 کیلو متر در ساعت در آب های عمیق اوقیانوس بوده ودر سواحل کمتر می شود ،امواج به ساحل برخورد کرده وشکسته شده ویا سواحل ر ا غرق میکند.
قابلیت پیشبینی	سیستم هشداردهنده در اوقیانوس آرام ومانیتورهای سیسموگرافی در پیش بینی فعال می باشند ، امواج زلزله ممکن است چند دقیقه قبل از امواج آب شناسایی شوند لذا هشدار گاهی غیرممکن می شود.
عوامل آسیب گذار	سکونتگاهای ساحلی ، عدم مقاومت در برابر امواج ، نبودن سیستم هشدار دهنده وتخلیه فوری وعدم گاگاهی مردم از خسارات .
اثرات منفی به طورمعمول	آسیب فزیکی : بیشترین آسیب آب به ساختمان های واموال مردم وتاسیسات عمومی، برگشت امواج حاوی رسوبات وگل بوده که بنادر وکشتی ها را به خطر می اندازد . ضایعات جانی وبهداشت عمومی : مرگ ومیر وجراحات ناشی از برخورد سنگ وآوار تامین آب: آلودگی آب ناشی از نمک ، خاک وفاضلاب . محصولات کشاورزی وغذا: از بین رفتن خرمن های ، انبارها وحیوانات اهلی وماهیگیری
راه کارهای کاهش خطر	حفاظت ساختمان ها در ساحل، دیواره سازی مانند موج شکن
راه کارهای آمادگی ویژه	تهیه نقشه خطر،ایجاد سیستم هشدار دهنده ، آموزش مردم
ضروریات معمولی بعد از بحران	هشدار های لازم وتخلیه سریع ، جستجو ونجات ، کمک های پزشکی ، ارزیابی بحران، تامین غذا ، آب وپناگاه
ابزارهای ارزیابی اثرات	برداشت های هوایی از حاشیه سواحل ، ارزیابی خسارت ، ارزیابی سیستم های هشدار وتخلیه سریع

جدول 7- 13 بحران ناشی از بیابان زایی (بیابانی شدن)

پدیده عامل بحران	در مناطق خشک ونیمه خشک عوامل آب وهوایی شامل کمبود نزولات وافزایش دمای هوا سبب اصلی بیابان زایی است. همچنین ضعف مدیریت کاربری اراضی خصوصا زراعت مفرط ، چرای مفرط دام ها، قطع جنگلها وآبیاری نا صحیح باعث توسعه بیابان می شود.
مشخصات کلی واثرات	تخریب خاک در اثر فرسایش آبی وبادی ، سختی خاک، شوری وقلیایی وماندابی شدن تخریب پوشش گیاهی ،تغییرات گونه های طبیعی وکاهش پوشش
قابلیت پیش بینی	بررسی جهانی مناطق خشک ، با استفاده از سنجش از دور وبرداشت های زمینی ، با استفاده مفرط از زمین بدون راه کارهای حفاظت خاک وپوشش گیاهی پدیده بیابان زایی افزایش می یابد سالانه حدود 202000 کیلو متر مربع تبدیل به بیابان می شود.
عوامل آسیب گذار	باراندگی کم ودمای زیاد ، استفاده مفرط از زمین ، حذف جنگل ها ، آبیاری یا صحیح،ضعف حفاظت منابف وبالاخره فقر وکمبود تکنولوژی
اثرات منفی بطور معمول	بیابان زایی با کاهش تولید اراضی بحران های دیگری به دنبال دارد ، مانند خشکسالی ، قحطی ، مشکلات اقتصادی واجتماعی وکاهش استاندرد های زیستی انسان
راه کار های کاهش خطر	ایجاد برنامه های مردمی ودولتی برای اصلاح فعالیت های کاربری اراضی ، افزایش نظارت بر بیابان زایی ،اعمال سیاست های کشاورزی با توسعه پایدار ، انجاد سازمان های کشاورزی وآموزشی
راه کارهای آمادگی ویژه	پروژه های بهبود کشاورزی ودامداری ، انجام عملیا ت حفاظت خاک وبیابان زدایی
ضروریات معمولی	عملیات بیابان زدایی شامل مهار فرسایش ، تثبیت ماسه های روان ، مهار شوری ، افزایش پوشش گیاهی ،

جدول 8-13 بحران ناشی از حذف جنگل ها.

پدیده عامل بحران	افزایش وتوسعه زمین های کشاورز ی وچراگاها، جمع آوری چوب سوخت وصنایع چوب(تولیدات چوبی ، کاغذ سازی وتولیدات شیمیایی چوب) آتش سوزی عمدی یا غیر عمدی
مشخصات کلی واثرات	اثرات جانبی حذف جنگل ها عبارت اند از :عدم تثبیت خاک ، عدم نفوذ آب در خاک وجریان هرز آب وسیل ، کاهش رطوبت خاک ، کاهش تولیدات جنگل وخطر آتش سوزی بقایای قطع درختان
قابلیت پیش بینی	افزایش توجه جهانی برنابودی جنگل ها وتوسعه اطلاعات امروزه مرتبا هشدارهای از بین رفتن جنگل ر اپخش می نمایند ونقاط مساله دار ر اگوشزد می کنند در تمام دنیا تمایل به جفظ وافزایش جنگل موجود است ولی در برخی از کشورها خطر در حال بحرانی است .
عوامل آسیب گذار	عدم توسعه در کشورها ، وابستگی به چوب سوخت ، بهره برداری بی رویه ، افزایش سریع جمیعت ، توسعه سریع شهرها وصنایع
اثرات منفی بطور معمول	کاهش تولیدات جنگل (چوب ، انواع میوه وگیاها دارویی)وپیامدهای حذف جنگل ها عبادت انداز:افزایش سیلاب، خشکسالی، قحطی ، (کاهش محصولات کشاورزی )بیابان زایی وآلودگی های محیطی (کاهش جذب دی اکسید کربن توسط خاک ، آلودگی ناشی از آتش سوزی)
راه کار های کاهش خطر	حفاظت جنگل ها در قالب طرح های مدیریت،حفاظت وتدارکات جنگل ، جنگل کاری وافزایش پوشش جنگلی
راه کارهای آمادگی ویژه	آموزش وترویج در جوامع، جایگزینی برای چوب سوخت ، عملیات حفاظت خاک
ضروریات معمولی	جنگل کاری
ابزارهای ارزیابی اثرات	تهیه نقشه جنگلها به وسیله برداشت های زمینی وهوایی وماهواره ای ، نظارت در برنامه های جنگل کاری

جدول 9-13 بحران ناشی از بهمن.

پدیده عامل بحران	ریزش توده بزرگ برف ویخ در شیوه های کوهستان های برف گیر ناشی از سستی برف، خالی شدن زیر برف ، امواج صوتی وهر گونه حرکت دیگر انواع بهمن برفی ، سنگی ،گلی ویخی
مشخصات کلی واثرات	سقوط بهمن درشیب های بین 30-60 درجه بیشتر است وبرخی موارد سطح ریزش وحجم برف بسیار زیاد است ، اغلب همراه سنگ ،خاک ودرختان جنگل سقوط می نماید، بهمن ممکن است برروی جاده ها ،ساختمان ها ، وسایل نقلیه مثل خودروها وقطارها ، سیم های برق وارتباطات ، روستاها ، اماکن تفریحی وورزش سقوط نماید و باعث تخریب آنها گردد.
قابلیت پیش بینی	ایستگاه های برف سنجی ویژه بهمن با بررسی زمان ریزش برف، مشخصات فیزیکی،نوع شیب واطلاعات هواشناسی می تواند احتمال سقوط بهمن را برآورد واعلام نمایند.امروز عکس های ماهواره ای اطلاعات خوبی برای پیش بینی ، دراختیارمحقیقین قرارمی دهند.
عوامل آسیب گذار	شیب تند وحذف پوشش گیاهی ، ریزش برف سنگین احداث ساختمان ، جاده راه آهن ،خطوط ارتباطی وتاسیسات ورزشی در پای کوه های برف گیر
اثرات منفی بطور معمول	آسیب های فزیکی: تخریب ساختمان ، تخریب وسایل نقلیه ، ضایعات جانی: مرگ ومیر صدمات جسمی ناشی از سقوط بهمن قطع ارتباطات: جاده خطوط نیرو ومخابرت ودکل های مربوطه
راه کار های کاهش خطر	سیستم های پیش بینی وهشدار دهنده ، حفاظت شیب ها، انتخاب محل مناسب ساختمان ها ومقاوم سازی
راه کارهای آمادگی ویژه	احداث انواع سازهای مهار بهمن (پل برفی ،گالری، آلونک برفی، حصارهای بهمن گیر، بهمن شکن وسدهای بهمن گیر، عملیات خاکی:احداث نهر تراز(فارو)، پشته خاکی، استفاده از انواع گیاهان وجنگل کاری.
ضروریات معمولی	اطلاع رسانی، جستجو ونجات، کمکهای پزشکی،

جدول 10-13 بحران ناشی ازطوفان وچرخنده های حاره ای(سیکلون)

پدیده عامل بحران	انواع توفان ها که اغلب از تشکیل سیستمهای کم فشار هوا چرخد (سیکلون) بر روی اوقیانوس ها ،دریاها ویا دشت ها به وجود می آیند وتحت تاثیر بادای ثابت (بسامان) قرار می گیرند باعث سوانحی می گردند . سرعت این بادها تا 350 کیلومتر در ساعت نیز می رسد وگاهی باعث بیرون زدنآب دریا وفراگیری شهر های ساحل می گردند . کاهی بادندگی های سیل آسا ر انیز همراه دارند که خود امل بحران های سیل وزمین لغزه نیز می باشد.
مشخصات کلی واثرات	به طور کلی بادهای شدید وگردباد های می توانند بحران های عظیمی به بار آورند که نمونه آن ویرانی ساختمان ها ، قطع برق، قطع ارتباطات، آسیب های محیطی، سوانح دریایی وهوایی، مسدود شدن راه های وفرسایش خاک وتوفان شن در بیابان هاست.
قابلیت پیش بینی	امروزه با استفاده از اطلاعات هواشناسی وتصاویر ماهواره ای توفان ها از چندین ساعت قبل قابل پیش بینی می باشند.
عوامل آسیب گذار	عدم رعایت اصول کاربری اراضی واحداث ساختمان های غیر استاندارد از یک سو وعدم سیستم های اطلاعاتی و اطلاع رسانی به بحران دامن زده وخسارات وتلفات را افزایش می دهد.
اثرات منفی بطور معمول	تخریب ساختمان ها ،قطع ارتباطات ، برق وآب تخریب اراضی کشاورزی ومرگ ومیر حیوانات اهلی ووحشی ، اثرات منفی در دریاها وبنادر برای کشتی ها ،فرودگاه ها وهو پیما ها وکلیه وسایل نقلیه .
راه کار های کاهش خطر	کاربری صحیح اراضی ،ساخت وساز محکم ،توجه به هشدارهای لازم
راه کارهای آمادگی ویژه	اطلاع رسانی وهشدار،آمادگی گروهای نجات وتخلیه وامدادها
ضروریات معمولی	ارزیابی سریع ، نجات وتخلیه، درمان، اسکان موقت وتامین ضروریات زندگی
ابزارهای ارزیابی اثرات	مشاهده مستقیم از زمین وهوا، عکس های هوایی وتصاویر ماهواره ای

جدول 11-13 بحران ناشی ازبیماری های همه گیر(اپیدمی ها).

پدیده عامل بحران	افزایش غیرعادی بیماران وآسیب دیده گان ناشی ازانواع پارازیت ها وموجودات (ویروس ها، میکروب ها، باکتری ها،قارچ ها، وکرم ها،)بیماریزا دریک ناحیه جغرافیایی را اپیدمی یا همه گیری می نامند . علل اصلی اپیدمی ها را می توان موارد زیر دانست : عدم بهداشت ، جمیعت زیاد وفقر ، تغییرات اکولوژیک ،مهاجرت افراد مستعد وآسیب پذیر،سوء تغذیه عمومی ،آلودگی های آّب ومواد غذایی.
مشخصات کلی واثرات	نتایج اپیدمی ها همواره مرگ ومیر،وضعف نیروی کاری ، خسارت مالی ، مهاجرت وفقر است .
قابلیت پیش بینی	وجود آمار واطلاعات درمورد بیماری ها وهمچنین وضعیت بهداشت کمک به پیش بینی می نماید . بررسی های اپیدمیولوژی می تواندوضعیت ونحوه انتشار را مشخص سازد. البته برخی بیماری های جدید وناشناخته هنوز مشکل پیش بینی دارند
عوامل آسیب گذار	عدم رعایت بهداشت ،مرزهای بدون کنترول،مقاومت عوامل بیماری به دارو ،فقر وسوءتغذیه ومهاجرت ضعف سازمان های بهداشتی ودرمانی یکی از عوامل مهم آسیب پذیری جامعه می باشد.
اثرات منفی بطور معمول	مرگ وبیمار ی، کاهش نیروی انسانی، خسارت مالی،گاهی درآمداقتصادی جامعه را به علت قطع ارتباطات وترس در کشورها مختل می نماید.
راه کار های کاهش خطر	شناسای بیماران ،مداوا ،سرویس های فوریت های پزشکی ، سیستم هشدار ، ایجاد قرنطینه ،رعایت اصول بهداشت عمومی وواکسیناسیون افراد سالم برق ،
راه کارهای آمادگی ویژه	شناسایی عامل ومنابع نشر ، آموزش مردم
ضروریات معمولی	کمک های پزشکی ودرمانی ،کمک های جهانی
ابزارهای ارزیابی اثرات	بررسی های اپیدمیولوژیک ،ارزیابی بهداشت وسلامت اجتماعی وواکنش های فوریتی

جدول 12-13 بحران ناشی از آتش سوزی.

پدیده عامل بحران	آتش سوزی های عمدی یاغیرعمدی همواره یکی ازعوامل بحران بوده که می توند خسارات وتلفات بسیاری سنگین برجا گذارد. جنگل ها ، مراکزصنعتی، مخازن سوخت، وانبارهای ما یحتاج زندگی وهمجنین خانه های مسکونی به واسطه جریانات الکتریکی ومواد سوختی همواره در تهدید آتش سوزی می باشند.
مشخصات کلی واثرات	درجنگل ها گاهی آتش سوزی کاملا به طورطبیعی صورت می گیرد که علاوه برخسارات مالی وجانی ، مشکلات آلودگی هوا درحد مسمومیت انسان ها وگسترش آتش سوزی به اماکن مسکونی واقتصادی را نیز در پی دارد.
قابلیت پیش بینی	با توجه به اینکه آتش سوزی با اتصال برق شعله کوچک ،گرم شدن مواد یا وسایل ویا انفجار شروع می شود لذا اگر سیستم هشدار دهنده مناسب وجود داشته باشد می توان تا حدودی آن را پیش بینی نمود .درجنگل ها وانبارهای جمع آوری مواد؛ سیستم های بسیار ساده وجود دارد که با توجه به شرایط آب وهوایی احتمال آتش را می توان محاسبه نمود. خشکی هوا، دمای بالا وجریان باد عواملی هستند که محیط را شدید آماده آتش سوزی می نمایند.
عوامل آسیب گذار	شرایط آب وهوایی ،عدم رعایت ایمنی ، عدم سیستم هشداردهنده
اثرات منفی بطور معمول	ضایعات جانی ، خسارات مالی، آلودگی محیط زیست
راه کار های کاهش خطر	حمل ونگهداری درست مواد سوختی ،مواظبت از جریانات الکتریکی واتصالات ، مشخص نمودن جای مواد سوختی وآتشزا،تجهیز سیستم هشدار، تجهیز سیستم آتش نشانی ودر جنگل ها جلوگیری از افروختن آتش در زمان بحرانی وممانعت از ریختن شیشه در زمین وایجاد شبکه آتش بر (مسیرهای فاقد درخت)
راه کارهای آمادگی ویژه	سیستم هشداردهنده ،سیستم هواشناسی برای شناخت احتمال آتش سوزی در جنگل ها ورویشگاه های طبیعی و آمادگی برای اطفای حریق
ضروریات معمولی	عملیات نجات وفرار ،اطفای زمینییا هوایی آتش
ابزارهای ارزیابی اثرات	نقشه برداری ، استفاده از سیستم موقعیت جهانی ،سنجش از دور وسیستم اطلاعات جغرافیایی

جدول 13-13 بحران ناشی از حمل ونقل هوایی ودریایی.

پدیده عامل بحران	سقوط هوا پیماها، غرق شدن وتصادفات کشتی ها از بحران نهای پرخسارت ومرگبار می باشند، این نوع بحران ها پیامد های مانند ویرانی وسوانح در شهرها، پخش مواد شیمیایی یا تفتی در دریاها وتخریب تاسیسات دریایی و غیره ر ادر بردارد.
مشخصات کلی واثرات	اشکالات فنی وعدم رعایت اصول ایمنی توسط کار گزاران در وسایل حمل ونقل ویا اطلاعات ضعیف ونادرست و خصوصا شرایط نامساعد جوی خوادث وسوانح این نوع حمل ونقل را ممکن می سازد که با عث خسارات وضایعات فراوان می شود.
قابلیت پیش بینی	با اینکه این حوادث کلا دست ساز ودر اختیار انسان می باشند اغلب غیر قابل پیش بینی بوده وفقط مبادرت به برآورد احتمال از طریق اطلاعات سوابق وتاریخ می شود.
عوامل آسیب گذار	ضعف تکنالوژی در کشورهای جهان سوم،وابستگی به کشورهای دیگر ، ضعف سیستم های کنترول وایمنی ، عدم کارایی نیروی انسانی، انجام خدمات خارج از توان ، وضعف مالی که باعث استفاده از وسایل کهنه وخارج از رده شده وعدم تامین نیازمندی ها ، قطعات یدکی وتعمیرات باعث تشدید بحران می شود.
اثرات منفی بطور معمول	آسیب های فزیکی:خسارات مالی وابزاری ضایعات جانی وصدمات جسمی: مرگ ومیر وصدمات بسیارشدید آلودگی محیط: انفجار ومواد بدنه هوا پیما
راه کار های کاهش خطر	اطلاعات مورد نیاز پرواز :هواشناسی ،ناوبری اصولی سیستم ایمنی پرواز وکنترول های دقیق پرسنل واحد وتوانمند.
راه کارهای آمادگی ویژه	تهیه سیستم اطلاع رسانی ،آمادگی سیستم آتش نشانی وخدمات ایمنی .آمادگی نجات
ضروریات معمولی بعد از بحران	نجات افراد،انتقال برای درمان ،آتش نشانی وخدمات متوفیات

جدول 14-13 بحران ناشی از حوادث صنعتی.

پدیده عامل بحران	بحران های فنی وتکنالوژیک به آن دسته از بحران ها گفته می شود که ناشی از فعالیته های انسانی برای رفع ما یحتاج وضروریات زندگی فردی واجتماعی در زمینه های صنایع ، معادن ، تجارت وغیره می باشد . به عبارت دیگر منشا این بحران های توسط انسان به وجود می آید واغلب اشتباهات .سهل انگاری ها، عدم رعایت اصول ایمنی وضعف فنی وابزاری باعث بروز این بحران ها می شود.
مشخصات کلی واثرات	در مراکز صنعتی، مخازن سوخت وانبارهای ما یحتاج زندگی وهمچنین خانه های مسکونی به واسط ه جریانات الکتریکی ومواد سوختی همواره در تهدید آتش سوزی می باشد ،کارخانه های مواد شیمیای مانند ذوب فلزات سنگین ،صنایع نظامی ،انواع پلیمر،پتروشمی ،سموم کشاورزی وداروسازی در فرایند تولید ،گاز ها وبخارهای سمی ایجاد کرده وبرخی موارد جهت جلوگیری از خطرات این گازها تغییر شکل داده شده ویا بازیافت می شود گاهی انفجار وآتش سوزی مخازن ولوله های مواد شیمیایی عامل این نوع بحران ها می شود . بروز اشکلا در خط تولید یا عدم بازیافت صحیح با عث انتشار گازها گشته وبارها درکشورهای مختلف منجربه فاجعه انسانی وشرایط بحرانی گشته است.
قابلیت پیش بینی	این نوع بحران ها به هیچ وجه قابل پیش بینی نبوده ولی احتمال آن قابل محاسبه وبررسی می باشد.
عوامل آسیب گذار	عدم رعایت اصول ایمنی ،عدم مهارت نیروی انسانی ، عدم تناسب ساختمانی وتجهیزاتی با عث تعطیل شدن کامل مرکز صنعتی وبیکاری وپیامدهای آن باشد.
اثرات منفی بطور معمول	بالابردن توان ایمنی واحدها ، آموزش پرسنل ، سیستم ها واکنش وآمادگی مدیریت وتقلیل ضایعات در این بحران ها کاملا تخصصی وبسیار حساس است .نجات، درمان، کاهش آلودگی وجلوگیری از گسترش نیاز به کارشناسان وکادر درمانی خاص دارد لازم به ذکر است که این نوع بحران ها اغلب دارای اثرات محیطی بسیار شدید وسنگین می باشند.
راه کار های کاهش خطر	سیستم اطفای حریق ، سیستم جستجو نجات وکنترل های لازم برای برق ، سوخت وآب ، ایجاد سیستم های هشدار دهنده خصوصا برای پخش گاز ومواد شیسیایی
راه کارهای آمادگی ویژه	هشدار ،جلوگیر ی از توسعه حریق ، جلوگیری از خروج گاز ها ومواد شیمیایی ، نجات افراد وحفاظت از انبارها
ضروریات معمولی بعد از بحران	هشدار ،جلوگیری از توسعه حریق ،جلوگیری از خروج گازها ومواد شیمیایی ، نجات افراد وحفاظت از انبارها
ابزارهای ارزیابی اثرات	ارزیابی اثرات این نوع بحران ها کاملا تخصصی بوده وبستگی به نوع تولید دارد

جدول 15-13 بحران ناشی از آلودگی محیط.

پدیده عامل بحران	آلودگی هوا: آلاینده های دی اکسید گوگرد ، اکسیدهای ازت، مونواکسیدکربن، ذرات معلق وسرب ناشی از حمل ونقل. آلودگی آب های شیرین: برخورد منابع آب با زباله ، فاضلاب، پس مانده صنایع ،سموم آفات وکودها ورسوبات. آلودگی دریاها:فاضلاب ، پساب صنایع ،ریزش مواد نفتی ومواد رادیواکتیو. گرم شدن هوایی کره زمین: گازهای گلخانه ای ،سوخت های فسیلی وآتش سوزی جنگل ها. از بین رفتن لایه اوزون.
مشخصات کلی واثرات	بروز انواع ناهنجاری های زیستی وبیماری ها.
قابلیت پیش بینی	آلودگی رابطه مستقیم با مصرف سرانه مواد وانرژی دارد وبا توسعه هر کشوری آلودگی نیز افزایش می یابد. بنابراین ،قابل پیش بینی است .
عوامل آسیب گذار	صنعتی شدن، افزایش مصرف سرانه ، عدم تنظیم آلاینده های وعدم تجهیزات کاهنده آلودگی
اثرات منفی بطور معمول	آسیب به انسان، جنگل ها، کشاورزی وآبزیان لطمه به حیات موجودات آبی وخشکی بالاآمدن آب دریاها وتغییرات اقلیمی افزایش انواع سرطان ها واز بین رفتن ایمنی بدن.
راه کار های کاهش خطر	استانداردکردن کیفیت هوا، کنترل پخش وسایل ، کاهش مصارف آب، کاهش مصر سم وکود، حفظ پوشش گیاهی ، کاهش مصرف موادی که برای برودت به صورت غبار یا ذرات معلق در هوا استفاده می شوند.
راه کارهای آمادگی ویژه	برقراری تشکیلات حفاظت وسلامتی محیط زیست ، آموزش عمومی ، متخصصین وسیستم های هشدارجامعه.

جدول 16-13 بحران ناشی از تروریسم (بمب گذاری ).

پدیده عامل بحران	دربرخی جوامع وکشورها ، اختلاف سیاسی، ایدیولوژی ، قومی ونژادی وگاهی مسایل اقتصادی باعث اقدامات غیرانسانی مانند بمب گذاری می شود، که از نظر اخلاقی مورد قبول هیچ جامعه ای نمی باشد. دراین پدیده مواد منفجره فراوان با قدرت تخریب بالا در محل تجمع مردم ، سکونتگاه ها ، مرکز صنایع واقتصاد ، انبار مواد ومحل عبور شخصیت ها قرارمی دهند.
مشخصات کلی واثرات	این پدیده همواره همره با وحشت ،انهدام ،آتش سوزی وضایعات وخسارات می باشد.
قابلیت پیش بینی	پیش بینی این نوع بحران بسیار سخت ونیاز به سیستم های اطلاعاتی بسیار قوی دارد.
عوامل آسیب گذار	عدم سیستم های اطلاعاتی وهشدارونداشتن آمادگی وپیش بینی احتمال
اثرات منفی بطور معمول	تخریب، وحشت عمومی، ضایعات انسانی وخسارات مالی
راه کار های کاهش خطر	سیستم های ایمنی وتخلیه سریع ،هشدار به موقع وآمادگی برای نجات
راه کارهای آمادگی ویژه	آماده نگهداشتن افراد وتجهیزات نجات، آتش نشانی وحمل ونقل سریع
ضروریات معمولی بعد از بحران	نجات مصدومین ،آتش نشانی،جابه جایی آوارو اریزه ها
ابزارهای ارزیابی اثرات	آمار، مشاهده واندازه گیری مستقیم.

جدول 17-13 بحران ناشی از مهاجرت وپناهندگی.

پدیده عامل بحران	مهاجرت وپنا هندگی از پدیده های سیاسی، اجتماعی می باشند که عوامل متعددی باعث بروزوتشدید آن می شود دراین پدیده تعدادزیادی از تبعه یک کشور یامنطقه با هدف های خاص سرزمین خود ار ترکر کرده ودر منطقه یا کشور دیگر استقرار موقت یا دایمی اختیار می نمایند
مشخصات کلی واثرات	درصورت افزایش وشدت مهاجرت همواره پیامدهای ناخواسته وبحران های اجتماعی ناشی ازنا رضایتی افراد بومی پدید می آمد که همراه اختلاف ،برخورد های خشن بوده وکمبود ما یحتاج زندگی ، سکونتگاه وکار از اثرات آن می باشد.
قابلیت پیش بینی	معمولا پس از جنگ وبحران های طبیعی می توان انتظار چنین بحران را داشت
عوامل آسیب گذار	جنگ واختلاف داخلی ، بحران های طبیعی مانند سیل، خشکسالی وآتشفشان وبحران های اجتماعی ناشی از بیکاری ،ضعف اقتصادی ،اپیدمی ها ومشکلات امنیتی وجود فرصت های شغلی ورفاهی خوب در محل مقصد تجمع افراد هم مسلک،فرقه یا قوم در یک محل خاص.
اثرات منفی بطور معمول	برخورد های شدید خشن، فاجعه انسانی، کمبودگرانی، اپیدمی ها وبیکاری ونهایتا از بین رفتن امنیت.
راه کار های کاهش خطر	ایجاد اردوگاه های ویژه ،کمک های سازمان های بین المللی وانسان دوستانه وتشنج زدایی.
راه کارهای آمادگی ویژه	کنترول ورود وخروج مرزها، ایجاد اردوگاه وتعیین محل های ویژه برای اسکان مهاجرین وپناهندگان.
ضروریات معمولی بعد از بحران	تامین رفاه (اسکان موقت ،غذا،بهداشت وخدمات درمانی )وامنیت استفاده از اعتبارسازمان های بین المللی ویژه وصلیب سرخ جهانی وسعی در جداکردن مهاجرین از افراد بومی با حفظ منافع طرفین.

جدول 18-13 بحران ناشی ازآتشفشان.

پدیده عامل بحران	خروج مواد مذاب در آتشفشان با فشار زیاد وجوشیدن گازهای درون آن
مشخصات کلی واثرات	انواع آتشفشان ها شامل مخروط خاکستری ،سپری ،مرکب وگنبد گدازه ای (لاوا)مواد مذاب،خروجی(لاوا)ومواد جامد جهنده تفرا(tephra) خوانده می شوند. آسیب آتشفشان در نتیجه موادپرتاب شده شامل خاکستر،جریان پیروگلاستیک (با زالت حاوی گاز،خاکستر وذرات). گل ،مواد تفاله ای وجریان گذازه .
قابلیت پیش بینی	بررسی تاریخ زمین شناسی به ویژه شناسای آتشفشانهای که در کمر بند آتشفشانی قرار دارند. همراه فعالیت های سیسمیک وسایر علایم که معرف خطر آتشفشان باشد. هیچ معرف قابل اطمینان وهنوز کشف نشده است وعلامت قبل از وقوع همیشه مشاهده نمی شود.
عوامل آسیب گذار	سکونتگاه های نزدیک آتشفشان، سکونتگاه های که طی تاریخ در محل گذر گسل وگذازه آتشفشان قرار دارند. ساختمان ها که سقف آنها برای تجمع خاکستر حساس باشند، وجود مواد قابل انفجار وعدم طرح تخلیه وسیستم اخطار دهنده.
اثرات منفی بطور معمول	ضایعات جانی وسلامتی:مرگ ومیر ناشی از جریان پیرو گلاستیک ، گدازه وگل وگازهای سمی ، صدمات ناشی از سقوط سنگ ، سوختگی ،مشکلات تنفسی.سازه ها، سکونتگاه ها ومزارع:تخریب،دفن شدن ، سیل وبسته شدن راه وسیستم مخابرات. محصولات مواد غذایی:تخریب، دفن شدن وسوختن مزارع وباغ ها وحیوانات
راه کار های کاهش خطر	طراحی درست کار بری زمین وساختمان های مقاوم در مقابل آتشفشان
راه کارهای آمادگی ویژه	طرح ملی فوریت های آتشفشان ،سیستم نظارت وآگاه سازی مردم ،آموزش مسولین وجلب مشارکت در جستجو، نجات وآتش نشانی
ضروریات معمولی بعد از بحران	اطلاع رسانی وتخلیه ، کمک پزشکی، جستجو ونجات ، تامین غذا،آب وپناه گاه انتقال مجروحین ، وکمک های مالی
ابزارهای ارزیابی اثرات	برداشت وارزیابی هوایی وزمینی خسارات ، ارزشیابی نجات وفوریت های عملیاتی

رهنممود تدابیری وآگاهی دهی وقوع زمین لرزه

وحوادث نا به هنگام طبیعی در

پوهنتون ها وموسسات تحصیلی

رهنمود هذا بنا به وقوع عوامل طبیعی ،حوادث ناگوار وحالات اضطراری که در کشور رخ میدهد بعد از مشوره وتفاهم اشخاص مسلکی تحت نظرمحترم معین صاحب امور محصلان وزارت تحصیلات عالی طرح وتدوین گردیده است ، تا خدای ناخواسته در صورت وقوع حالات فوق الذکر، که در پوهنتون ها وموسسات تحصصیلات عالی کشور، رخ میدهد. اقدامات ذیل صورت گیرد تا از جان ومال محصلان ،کارمندان واستادان قسما حفاظت پیش گیرانه به عمل آمده باشد، طرح وتدوین گردیده است.

الف:- تدابیر که قبل از وقوع زلزله در نظرگرفته شود

تنظیم کردن تشکیل یا گروپ های رضا کار در مرکز وزارت وواحد های دومی (پوهنتون ها وموسسات تحصیلات عالی دولتی وخصوصی)کشور.

تهیه ونصب باون های ضد حریق وسایر وسایل ابتدایی از قبیل سطل های آب،ریگ، بیل، چاری وکولنددر دفاتر مربوطه ولیله های مرکز ی وولایات.
تهیه وسایل موقتی تنویر وتخنیکی(چراغ های دستی وجک های بزرگ وقوی )درهنگام شب .
تهیه وسایل موقتی مخصوص ضد حریق ، البسه موسومی (نزدیک دروازه های خروجی) وکمک های اولیه طبی.
بستن تمام الماری های دفاتر، فندیل های وزین، بادپکه های سقفی ، تلویزیون وغیره.
چسپانیدن پلاستیک مخصوص بروی شیشه های بزرگ اطاق ها ،سالون ها ی کانفرانس مرکز وزارت وواحد های دومی، مخصوصا محلات طعام خوری محصلان درلیلیه ها.
عدم توجه به افواهات که گویا زلزله چند لحظه بعد رخ میدهد.
نصب جداول شماره تیلفون های ضروری (حوز های امنیتی، اطفایه،امبولانس، شفاخانه وکلینک ها) درساحه دیدمردم.
دورنگهداشتن مواد کیمیاوی وآتش ز ااز دفاتر ، صنوف درسی، لیلیه ها،پوهنتون ها وموسسات تحصیلات تحصیلات عالی دولتی وخصوصی.
جلوگیری از دیپو کردن مواد سنگین وزن در منازل دوم ، سوم وبالا تر،تعمیرات پوهنتون ها وموسسات تحصیلات عالی دولتی وخصوصی).
فراهم سازی زمینه آموزش وآگاهی لازم مسلکی برای محصلان وکارمندان در این عرصه.
ایجاد گروپ های عملیاتی امداد ونجات خودی در مرکز وزارت ونهاد های تحصیلی .
جلوگیری از مراسیمگی وحفظ خون سردی حین زمین لرزه مشروط براینکه به بی تفاوتی مبدل نشود.
خاموش کردن وسایل برقی ،گازی….وغیره
پناه بردن به محلات ومکان های مصون.
اجتناب از پایین شدن درلفت ها.
تشخیص مکان ومحلات مصون تا همه درمورد آن آگاهی قبلی داشته باشند.
آموزش وتمرین های نجات قبل از وقوع زمین لرزه.
جلوگیری از استراحت در محلات مانند کنار پنجره ،آییه تابلوهای بزرگ وجکشن های برق.
درنظر گرفتن دروازه های خروجی اظطراری در اثنای وقوع زلزله .

ب:- تدابیر در جریان وقوع زلزله :

درجریان ترک منازل از دقت لازم کار گرفته شود (از سراسیمگی خود داری گردیده وتوجه شود که منجر به بی تفاتی نشود)
از کپسول های ضد حریق در صورت لزوم استفاده درست صورت گیرد.
از ساختمان هایکه به خطر ریزش روبرو است دوری نموده به پناه گاه یا نقطه امن انتقال صورت گیرد.
از اشیای بلند ،خطر ناک وناپایدارفاصله گرفته شود.
اگر در داخل ساختمان بودید، روی زمین نشسته به کمک دست وبازو از سروپشت وگردن محا فظت صورت گیرد یا زیر میز محکم تر ویا در کنج اطاق موقعیت گرفته شود.
اگر سواری موتر باشید فورا موتر را به طرف راست جاده پارک کنید تا سمت چپ بطرف عمله نجات باز باشد.
برای دریافت آخرین اطلاعات ورهنمایی لازم به رادیو وسایر وسایل اطلاعاتی دقت شود.
درخارج از از ساختمانها به نقطه دور از درختان بزرگ ویایه های برق ایستاد شوید.
تا توقف زلزله نقطه امن راکه در آن قرار دارید ترک نکنید

ج:- تدابیربعد از زلزله

هماهنگی میان تیم های رضا کاران برای آسیب دیده گان.
انتقال مجروحین در اسرع وقت به نزدیکترین مرکز کمک های اولیه به کمپ های صحی (مساجد،مکاتب،وشفاخانه ها.)
تهیه سرپناه موقتی به آسیب دیده گان.
جلب کمک های خیریه ملی وبین المللی واشخاص انفرادی (تاجران ملی ومتشبثین خصوصی.)
تامین امنیت منطقه توسط ارگانهای امنیتی به همکاری تیم های رضا کاران .
موقعیت گرفتن هر چه عاجل تیم های نجات به محلات حادثه جهت بیرون ساختن مجروحین از زیر آورها.
داخل شدن به منازل وتعمیرات بعد از وقوع زلزله در حضور داشت مسولین امنیتی.
جلوگیر از روشن نمودن لایتر، گوگرد وغیره بعد از وقوع زلزله د آشپزخانه ،تانگ های تیل ،گاز وغیره.
فعال نمودن بلند گوها، در جریان قرار دادن مردم از طریق وسایل تخنیکی وجمعی در مورد رهنمای ها از وقوع زلزله .
اتخاذ تدابیر برای باز سازی ساحات تخریب شده به همکاری ادارات ذیربط ملی وبین امللی.
جلوگیری از عبور ومرور افراد در ساحات وساختما نها تخریب شده تا هنگامیکه از طرف مسول اجازه داده نشود.

نتیجه گیری

ازبحث مدیریت بحران یا اصول ایمنی در حوادث غیرمنتظره طبیعی وانسانی به این نتیجه می رسیم که :

درجامعه ما اکثریت مردم هرروز سیلی وضربات طبیعت واجتماع را به رخسار وجسم خود احساس میکندودر حدود 70 فیصد مردم این کشورعلاوه برآن به مریضی های روحی وروانی دچار هستند وهر روز حوادث نا به هنگام ویا جنگ های تحمیلی ضربات وخسارات جبران ناپذیر ر ابر آن ها تحمییل می کند

پس چه خوب است که چرا ها ر ابه چطور تبدیل کنیم به عوض اینکه ریشه حوادث را شناسای کنیم بهتر است وقتی خودرا صرف رفع این حوادث نمایم وتا حد امکان اصول ایمنی را تا حد امکان اصول ایمنی ر ادر حوادث غیرمنتظره ومردمآموزش دهیم فرهنگ سازی نمایم وسطح آگاهی شناخت ودانش مردم رابالا ببریم ومدیریت بحران را ازطریق برنامه ریزی سازمانهای علمی آگاهی دهی رهبری ونظارت وکنترول برای مردم بیاموزیم تاتلفات، خسارات مادی ومعنوی انسانی به حد اقل کاهش یابد.

منابع وماخذ

مآخذ ومنابع مورد استفاده :

1-گروه نویسندگان ،(2014 )رهنمایی مصونیت مکاتب،چاپ دفتر چیز وی ایتالیا مقیم هرات.

2- برنجی (1369 )خلاصه اطلاعات مربوط به مدیریت ومشخصات بحران ها چاپ ایران.

3- بهرنگی (1376 )مدیرت بحران (اصول ایمنی وحوادث غیرمنتظره)چاپ کمال تربیت، ایران.

4- معینیت امور محصلان وزارت تحصیلات عالی (1394) رهنمود تدابیری وآگاهی دهی وقوع زمین لرزه وحوادث نابه هنگام طبیعی .

5- آثمن، جان، (1380) برنامه ریزی مقابله با حوادث،ترجمه خسروی چاپ مرکز اطلاعات ومدارک علمی ایران.

6- انصاری آملی ،علی رضا (1380)رصد زلزله آلمان چاپ جام وجم ایران.

7- بیرودیان (1380 )اصول مدیریت مناطق بیابانی ، انتشارات رشاد ایران.

8- بیرودیان (1383) برف و بهمن ،مدیریت مناطق برفگیر انتشارات دانشگاه امام رضا در ایران.