دولت جمهوری اسلامی افغانستان
وزارت تحصیلات عالی
ریاست پوهنتون هرات
پوهنحی‘ زراعت هرات
برسی وضعیت زراعت ،دامداری وباغبانی ولایت هرات از گذشته دورتا حال
نویسنده : پوهاند عبدالرحیم امید
سال 1379 ھ .ش
کشوری را گر نباشد کشت وکار
حاصلش وابستگی آید بکار
گربخواهی خود کفایی در جهان
درکشا ورزی بکوش وعلم آن
چکیده :
ازحیات انسان ها برروی کره زمین درحدود نیم ملیون سال می گذرد که صد ها هزارسال انسانها ازغذایی آماده شده درطبیعت استفاده میکردند . یعنی ازجمع آوری غذا ها درجنگلات ومراتع وچراگاه ها تا صید ماهی وشکار حیوانات برعلاوه از 11000 سال به اینطرف زراعت ،کشاورزی ،دامداری وباغبانی آغاز گردیده که درکشور ما از 6000 سال به این طرف تاریخ مکتوب دارد.
حوزه هریرود ومرغاب باعث شادابی وسرسبزی ،رشد وانکشاف زراعت ،دامداری وباغبانی دراین منطقه گردیده است .
زراعت درواقع فن کشت وکار وبهره برداری ازآب ،خاک نبات ودام می باشد که به وسیله آن محصولات نباتی وحیوانی به دسترس انسانها قرار گرفته وازاین طریق انسان متفکر،ناطق وابزارسازوتولید کننده نیازهای اولیه خود را که شامل غذا ،پوشاک ،سرپناه ،وسایل ودارو…است مرفوع می نماید.
زراعت ومالداری(دامداری ، دامپروری) وباغبانی اساس اقتصاد کشور ما را تشکیل داده که درطول تاریخ دست خوش رشد وانکشاف وحتی افول وزوال واضمحلال جوا مع انسانی گردیده است .
در شرایط امروزی علمای اقتصاد فعالیت های تولیدی را به سه بخش تقسیم میکنند که عبارت اند ازفعالیت های اولیه تولیدی (زراعت ،دامداری وباغبانی و استخراج معادن)
فعالیت های ثانوی تولید که شامل (صنایع دستی ،ماشینی وتجارت) است وفعالیت های سومی تولیدی که دربرگیرنده خدمات (آموزش وپرورش،ترانسپورت ، صحت ، مخابرات ،ارتباطات …وغیره میباشد.
درولایت هرات زمینه پرورش حیوانات ونباتات مساعد بوده آن هم بخاطریکه مساعدت آبهای رو زمینی وزیر زمینی، موجودیت مراتع ،چراگاه ها وجنگلات طبیعی، اقلیم گوارا، خاک حاصل خیز ،وسایل وابزار وبالاخره انسانهای کوشا وپرتلاش که همه دست به دست همدیگر داده وزمینه را برای تولید محصولات نباتی وحیوانی مساعد ساخته است تا بتوانند نیازمندی های اولیه انسانهای این سرزمین را مرفوع سازند.
دراین مقاله خواستم که تاریخچه هرات ، وضع طبیعی، معرفی ولایت هرات، منابع طبیعی هرات، موقعیت جغرافیایی ،اوضاع اقلیمی ،پیداوار،محصولات حیوانی ونباتی ، صنایع چوبی ،جنگلات وچراگاه ها ، خاک های هرات،مساحت والسوالی های هرات ،ساحات تحت آبیاری والسوالی های ولایت هرات، نوعیت اراضی،احصائیه مواشی انواع محصولات زراعتی هرات ،احصائیه باغداری ولایت هرات،موئسسات همکار در بخش زراعت ودامداری وباغبانی هرات، موئسسات ،ادارات،شرکت ها تصدی ها وکار خانجاتی که در بخش زراعت ، دامداری ، باغبانی ومواد غذایی درهرات فعالیت دارند به بحث بگیرم ودرآخرمقاله نتیجه گیری وپیشنهاداتی را برای بهبود وضعیت زراعت ، دامداری وباغبانی ولایت هرات مطرح مینمایم.
آرزو مندم که دربرنامه ریزی های بعدی وعملی کردن آن مورد استفاده دست اندرکاران قرار بگیرد.
واژه های کلیدی : زراعت ،دامداری ،باغبانی ،صنایع ملی ،آبیاری ،وسایل تولید،پوشش نباتی .
مقدمه
افغانستان در سابق به نام های آریانا ، باختر وخراسان یاد می شد که مساحت زیادی را احتوا میکرد.زراعت درافغانستان پیشینه تاریخی شش هزار ساله دارد که ثبت تاریخ شده است . آثار وبقایای زراعت در مناطق مختلف کشور چون ساحل دریایی آمو ، غارتشک تاش ،غارغره کمرسمنگان ، آقا کپرک بلخ ، هزارسم سمنگان ، شورتوغای تخار،سیستان، پنجوائی قندهار،کناردریای هلمند ،ارغنداب ، وادی هریرود ،ساحل رود کابل ،دریای آمو ،سرخ رود،رود کنر،رود سند،زمین داور و… به مشاهده رسیده است. (20/ص94)
ازانجائیکه زنده گی انسانها مراحل مختلفی را به خود همراه داشته ازقبیل دوره توحش ، بربریت،جنگل نشینی،مرحله غارنشینی،وشکارحیوانات،مرحله کوچی گری ومهاجرت ها،مرحله زراعت وروستا نشینی،مرحله شهر نشینی وصنعت. کشور ما فعلآهمانند کلکسیون وموزیمی زنده است که تمام آثار ومراحل مختلف زنده گی را درقرن بیست ویکم در بعضی مناطق افغانستان در خود حفظ کرده است.
ابتدا انسانهای این محیط مانند سایرجوامع انسانی به جمع آوری غذا ،صید وماهیگیری می پرداختند تا بعدا مرحله شکار وصید حیوانات(به شکل انفرادی،بصورت گروهی وشکل تلک گذاشتن ودام گذاری) وبعدا به کشت وزراعت وزندگی مسکونی پرداختند که درقرن حاضرهم اکثریت مردمان کشور ما (٪80)بصورت مستقیم وغیرمستقیم به شغل شریف زراعت،دامداری وباغبانی مصروف هستند.آثاروبقایای صنعت بصورت دستی قبل ازمیلاد وصنعت ماشینی ازقرن 19یعنی ازدوره امیر شیر علی خان (1884) به افغانستان راه یافت.
فهم وآگاهی زندگی مردمان قدیم یا قبل ازتاریخ بدون کاوش ودسترسی برشواهد واطلاعات موثق کاری است بس مشکل وحتی غیر ممکن است.
برای درک دقیق وشناخت سالم مردمان وجوامع ابتدائی (عشایر) ،قبایل ،اقوام وطوایف وملیت ها، لازم است از باستان شناسی (فوسیل شناسی)استمداد جست.
مردمان ساکن این مرزوبوم هم ازکناردریای سند تا آمو وفارس درطول تاریخ،ادوارمختلف را گذشتاندند ازقبیل دوره سنگ میانه،سنگ جدید،دوره آتش،دوره مس وسنگ، عصر مفرغ وآهن که‌آثار وشواهد مربوط دردل تاریخ آریانا ،باختر ،خراسان بزرگ وافغانستان امروز ثبت شده است. (21/94)
طوریکه میدانیم انسانهای قدیم غالبآ از سه نوع زیستگاه استفاده می کردند.
1 – الوپالی: مناطقی را گویند که دراطراف آبهای ایستاده وبارانی موقعیت داشته باشد وانسانها آنرا اشغال نموده وازآب آن برای رفع احتیاجات خود استفاده می نمودند.
2 – مناطق تارفی: طبقه ضخیم بقایای نباتات نیمه پوسیده است که درآن باطلاق ها پیدا میشود ومردمان فعلی آن را چون هیزم(هیزوم) وچوب سوخت بکارمی برند که درزمان قدیم انسانها منحیث زیستگاه ازآن استفاده نموده ومزیت آن به ارتباط شکار حیوانات بحری بوده است.
3 – مناطق دونیه: که دردوره سنگ جدیدانسانها زیستگاه های خود را درکنارسواحل دریاها ساخته که بعدازترک کردن ،این محلات به مرورزمان توسط حوادث طبیعی زیرریگها شده وفعلابه شکل تپه های ریگی به نظر می رسند.
تمدن ها درکناردریا ها، دریاچه ها ، جنگلات وچراگاه ها شگوفا شده اند وبا انقراض آنها هم از بین می روند. (24/ص80)
کشورماباتاریخ غنامند خویش،تمدن های زیادی راپشت سرگذاشته است،ازجمله مزدیسناو اویستا(زردشتی)، تمدن برهمنی، تمدن بودائی ، تمدن یونان باختری، تمدن کوشانی ها ،تمدن یفتلی ها ،تمدن اسلام وتمدن عصرجدید، این تمدن هادرطول تاریخ مورد هجوم وحمله غارت گران ومتجاوزین واستعمارگران قرار گرفته است از جمله حمله هخامنشی ها وساسانیان ایران یا فارس قدیم ، حمله اسکندر مقدونی، حمله چنگیز مغول وحمله تیمور لنگ، حمله اعراب ،حمله شیبانی های بخارا ،حمله بابری های هند ،حمله قاجاری ها وصفوی های ایران، حمله انگلیس ها ،تجاوز روس وپیمان ورشو وKGB ،تجاوزآمریکا (پیمان ناتو وCIA )،حمله ISI پاکستان ، سپاه وبسیج ایران ودیگر دولت های اسلامی وغیراسلامی به این سرزمین که هرکدام به نوبه خود تخریبات وویرانی های زیادی را درتمام عرصه های اقتصادی، اجتماعی ،سیاسی ،فرهنگی ،وانسانی ازخود بجا گذاشتند ومفتضحانه این خاک را ترک کردند وبه مقاومت ودلیری مردم این سرزمین روبرو شدند وسرافگنده با این مملکت وداع نمودند.
بقول شاعر زیبا کلام
زدی،بستی،شکستی،سوختی،انداختی،رفتی
جوابت چیست فردای قیامت داد خواهان را
تمدن دراین سرزمین قبل از میلاد درکناردریای جیحون (آمو) وبخدی ، رود کابل(کابل شاهان)، هده وسرخ رود ،بگرام وپنجشیر ،ارغنداب وکندهار، هلمند وبست ، هریرود وفوشنج ، فراه رود ، زمین داور،بامیان وبند امیر، سیستان وبلوچستان وغیره مناطق شروع شده که تا امروز آثار وبقایای آنها دراین کشوروجود دارد ، که مدنیت های مندیگک درقندهار، مدنیت سیستان ،مدنیت رود خانه سند ،مدنیت هزارسم سمنگان ،قره کمرسمنگان ،مدنیت بخدی،مدنیت چارگنجشکان ودره کورتخار،آق کپرک بلخ، مدنیت بست هلمند، مدنیت گردیز، مدنیت نورستان ، مدنیت بامیان و مدنیت تیموریان هرات و… ثبت تاریخ پربارکشوراست. (20/ص37)
طوریکه میدانیم زراعت به حیث شغل وپیشه اجدادی ما،منبع عمده تولید غذا، منبع اشتغال به کار (٪80 نفوس کشور) ،منبع عمده صادراتی برای کسب اسعارخارجی (٪83) ، یگانه منبع تولید ناخالص ملی (درحدود 56.7 )، منبع تولید مواد خام برای صنعت وبلاخره یگانه بخش مساعد برای رشد وانکشاف اقتصادی کشور جهت نایل آمدن به استقلال اقتصادی وخود کفایی ، این خطه میباشد . (18/ص 109)
پس روی اهمیت این موضوع خواستم تا دراین مقاله بخش های مختلف زیر را بگنجانم ومورد برسی قرار دهم :
معلومات باستان شناسی پیرامون اهلی ساختن حیوانات ونباتات ، پیدایش زراعت ، مالداری وباغبانی مدنیت
ماقبل تاریخ در افغانستان ،زراعت ،صنعت وفلاحت در خراسان بزرگ ، زراعت وتجارت درافغانستان (درسال 1322هجری شمسی )،زراعت وتجارت افغانستان در50 سال اخیر(از 1298الی1374) ، چهره امروزافغانستان واوضاع اقتصادی کشور(درسال1384)وبالاخره سیرانکشاف زراعت درافغانستان ازگذشته تا حال (1387)، باید مورد برسی مجدد قرارگیرد.تا بتوانیم بااحیای این فن وهنرآبایی واجدادی خود ،به خود کفایی دراین بخش وقطع وابستگی ها نائل آییم تا به تاریخ غنامند وپرافتخار سرزمین خویش برگردیم وبنازیم.
نگاهی مختصر به تاریخ و وضع طبیعی هرات
تاریخچه هرات
افغانستان امروزیاآریانا،باختروخراسان دیروزبا تاریخ پرافتخاروغنا مندچندین هزارساله خوددرسابق دارای چندین ایالت وشهربود که یکی ازجمله آن ولایت ها ولایت هرات عزیزبوده است وهرات ازهزاران سال قبل به نام های ارتاکوانا،ارتاکاین،هرویو،هریواه ،هرای،هری هرا وهرات خوانده میشد . نام هرات از کلمه آریانا مشتق گردیده یعنی به مرورزمان آریانا ،آریان،آرین،آری،اری وهری یاد شده وبعدا معرب گردیده ،هرای ،هراة وهرات گردید . بطلیموس یونانی میگوید آریا یکی ازولایات هفتگانه آریانا به شمار میرفت . سیفی هروی می گوید شهرهرات را ارد شیر بابکان وبهمن اسفندیار بنا کرد. ربعی پوشنگی گوید طهمورث بن هوشنگ بن فرسب بن کیمومرث هرات را آباد نمود یا هوشنگ پشیدادی آن را بنا کرد وهمچنین سیفی هروی میگوید که هرات ازبنا های اسکندراست که درتاریخ به نام ایریا یاد شده وهرات دردره ایی قرار گرفته که اطراف آنرا کوههای بلند احاطه نموده است واین دره ازشرق به غرب (30مایل) طول و(15 مایل) عرض دارد . هرات باستان بنا برموقعیت ارزنده طبیعی اش درملتقای مدنیت های کهن خاور وباختر ویونان ،گذرگاه راه ابریشم همواره پایگاه استواراقتصاد،فرهنگ،هنروادبیات این مرزوبوم بوده است ونام آن درنوشته های تخت جمشید ،نقش رستم ،شوش وبیستون نشانه روشن وماندگاری است. واژه هرات یا آریانا به معنی اعلی وارجمند بکار برده شده وهرات یعنی مرکز رنسانس شرق دردوران تیموریان ونگین آسیا وستاره درخشان شرق ،کلید هند دردهه نهم ودهم هجری بوده است که تا الحال هم نام پرافتخارخود را حفظ کرده است .
عروضی سمرقندی درچهارمقاله میگوید : درسواد هرات (هری) 120 نوع انگوریافت میشود که انگور پرنیان وانگور کلنجری (سیاه دانه،شیرین وخوشه آن تا 5 من ) درهیچ ناحیه یافت نمیشود. وباغهای مشهور هرات درزمانه قدیم عبارت بودند از: باغ شاهی که تیمورشاه آنراآبادنمود،باغ زبیده ،باغ مراد،باغ نظرگاه ، باغ زاغان ، باغ دشت ،باغ جهان آرای ،باغ دلگشای،باغ چمن آرای ، باغ سفید، باغ نو، باغ ممتاز، باغ قرنفل، باغ خیابان، باغ شیوان،باغ یا باغچه تخت عزیزان، باغچه گازرگاه، باغ تخت بابا سوخته ،باغ مختار و …(13/ ص94)
قاسم بن یوسف ابونصرهروی درارشاد الزراعه می گوید که رسیدن انگورازاول سرطان تا اخیرسنبله است .درقریه غیزان وچهارباغ ،بلوک آلنجان (باغ جهان ) انگورومیوه های گونا گون سرو وصنوبر،بید وچنار،سپیداروچمن یافت میشود که صد نوع انگور داردکه هیچ به هم مشابه نیست ازقبیل انگورخلیلی، حسینی ،سرخک ،روچه ،بیدانه ،فوشنجی ،بولانی، شاه انگور ،آبی بلوچی،نخشبی ، خواجه برانداز ،حاجی ،یاقوتی ،لعل گل برطشت ،ترباشنگ،فخری،جامی ،ملاحی ،سنگینک ، امیری ،مکله (مکه) اریسمن زرد، پستان میش،خایه کبک ،خایه خروس ،رازقی ،ریش فرعون،شکرک یا شکرچه، فراجاوه ،سیاه سرکه ،گلاب انگور،استرآبادی،شیخ علی کوهی،علانی،دارابی،سمرقندی،علی کاکی،بهشتی،علانی تخاری،انگشت خروس،میان سرایی، سیاه پشتی ،طایفی، سرخچه ،سفید چه ، دیده گاو،شلجمی ،ترشیزی، اسیس ترشیری، سبزک ،خالدار،کافکی، غوره شیرین ،دل کبوتر، قیمتی ، سرخ قندزی، سرخ حصاری،سرخ گرد،نازک قندزی،زردخورد،زردبلندقد،نارانگور،شیرخانی،ابرش،عادلی،سیاه گردن کوتاه ،آب آورد ،سرخل،باخرزی ،بجک ،جوزانگور ،خیارانگور ، ابراهیمی ، چشم مژه ،بلخی ،نامسرخ، اندخودی، گندانی، شاهانی ، شبرانی ،محمودی قائن،جلادی قائن،خبزی،قائن ،قلم انگور،خرما انگور،قندهاری ،عسکری ،خایه غلامان ،ریش بابا و غیره … (16 /ص 82)
پیداوارهرات درسابق عبارت بود ازشیرخشت، زعفران، عسل، پسته، قالین، تکه های زربافت، تکه های ابریشمی،کرباس وغیره که به خارج صادرمی گردید وراه ابریشم که شهرسن گیانگ چین را به روم وصل میکرد از شهر هرات میگذشت ،همچنین درکتاب های فوق الذکر مراتع وچراگاه های واقع شده درنزدیکی قلعه نو را بهترین مراتع تمام آسیا مینامند و جنگل های پسته که بطرف شمال بادغیس واقع میباشد که تقریبا 16 فرسخ طول و 4 فرسخ عرض وچندین ملیون درخت پسته است ، جنگل های ارچه لامان درحدود بند سبزک مابین قلعه نو وخواجه چهارشنبه برکوه های بلند سنگی واقع است، درسیستان انگوروخرمای خوب ودرشت دردامنه های سلسله کوه های که شهر زیبای اسفزار را به آغوش خود گرفته است،خنجک ، بلوط ،گز، انجیر کوهی ،ناک کوهی ،بید وبادام کوهی وشیرخشت میروید ، بخصوص
شیرخشت وزیره درادرسکن ، اوبه ،کرخ ، بادغیس ، به کثرت یافت میشود ومنبع بزرگ عایداتی اسفزار را تشکیل میدهد. ازنباتات طبی اسفزار باید ازگل گاوزبان ،پنیرک ،اسفرزه ،خاکشیر،بارتنگ، گل بنفشه ، سگ انگورک ، هندوانه ابوجهل، شاتره،کاسنی ،بوی مادران ، شیرخشت ،زرشک ، (دراوبه ) عنب الثعلب وغیره یاد کرد. درادرسکن وغورمعدن بزرگ آهن است که مردم به آهنگری در سابق مشغول بودند وسایل جنگی وافزار کشت وزراعت رامیساختند. دراسفزارمرغداری وگله داری وتربیت مواشی خیلی رضایت بخش بوده است .
همچنان زمین های فراوان دارد که درسایه آب وهوای خوب باغستان ها وکشتزارها را بوجود می اورد. (19/ ص 74)
اینها همه شواهد واسناد تاریخی است که دلالت برحاصلخیزی منطقه هرات وزحمتکشی مردم این خطه مرد خیزبوده، این منطقه با منابع روزمینی وزیرزمینی فراوان ،آب وهوای گوارا ، نور و روشنائی حیات بخش ،آب فراوان ، دره های سرسبز وشاداب ، انواع درختان مثمروغیرمثمر،حیوانات وطیورمختلف وهم چنین موجودیت انسانهای زحمتکش،باغروروعلم پرورمیتواندبه کمترین زمان به اثرپالیسی های مدبرانه واحساس مسئولیت ودلسوزی روسای امورومردم وهمچنان تمویل وسرمایه گذاری دربخش زراعت ومالداری توسط سرمایه داران ملی خود کفائی واستقلال اقتصادی را کسب نموده وبعدا در شاهراه رشد صنعت وتجارت قدم بگذارد.
( 22 /ص37)
معرفی مختصر هرات :
ازجمله ولایات سی وچهار گانه وطن عزیزما افغانستان یکی هم ولایت هرات است که درطول تاریخ هرات بنام های مختلف : آریانا ،آرین ،هری،هریوا وهرا یاد شده که درقبل ازمیلاد یعنی درزمان اسکندرمقدونی بنام اسکندریه ،ارتا کوانا (شهرشاهی سلطنتی) برای ساکنان آریا شناخته شده است و درزمان ملوک کورت ، طاهریان ،صفاریان، سامانیان وتیموریان ازشهرت زیادی برخورداربوده است. ودرقرن هفتم هجری قمری هرات ازبزرگترین شهرهای آباد خراسان ودارای بنا های بسیار بوده که باغستانهای زیاد ومیوه های فراوان داشته است.
همچنان آثارتاریخی به جا مانده هرات معرف خوبی ازباستانی بودن این خطه است. ولایت هرات درگوشه شمال غرب افغانستان موقعیت داشته ازطرف شمال به ولایت بادغییس وجمهوری ترکمنستان وازجنوب به ولایت فراه وغوروازشرق به ولایت غوروازغرب به ایران محدود است. (2/ص4)
فیروز کوه که ازجمله سلسله کوه های عمده افغانستان به شمارمی رود درولایت هرات موقعیت داشته واز حصص غرب وشمال کوه بابا شروع وموازی به دریایی هریرود بالاخره به سلسله جبال پاراپا میزوس یکجا شده تا به دره ذولفقار ادامه می یابد. درین سلسله جبال جنگلات به صورت پراکنده به ملاحظه می رسد اما دامنه های آن مملو ازعلف بوده ومرغزار ها ومراتع خوبی برای چرانیدن حیوانات خاصتا گوسفند به وجود آورده است سلسله سیاه کوه نیزتقریبا به امتداد کوه بابا شروع شده به جانب غرب تا زنده جان هرات امتداد پیدا میکند ،طول این سلسله نسبت به سفید کوه زیاد تربوده اما ارتفاع آن کمتراست ازلحاظ توپوگرافیکی به شاخه های مختلف که باعث به وجود آمدن دره های متعدد گردیده تقسیم میشود .شاخه اصلی این کوه به بند بایان معروف است این سلسله نیزعاری ازجنگل واشجاربلند قامت بوده اما سراسر دامنه های این سلسله با بته های کوتاه وبلند پوشیده شده است وبعضی قسمت ها پرازعلف آن چراه گاه های خوبی را تشکیل میدهد. (14/ص 27)
درغرب فیروزکوه سلسله پاراپامیزوس قراردارد که درآن نیزجنگلات به صورت پراکنده به ملاحظه رسیده ودارای مراتع خوبی می باشد دراطراف سلسله پاراپا میزوس سیاه کوه ، چشمه های آب گرم جریان دارد که این چشمه ها ازآتشفشانی بودن منطقه نماینده گی میکند به ویژه درولسوالی اوبه هرات . دریایی هریرود که ازجمله دریاهای معروف افغانستان به شمارمیرود تقریبا دروسط این ولایت جریان دارد .
این دریا ازدامنه های غرب سلسله کوه بابا سرچشمه گرفته ودرابتدا ازدوشاخه یعنی تنگ آب وسرجنگل تشکیل گردیده ودرقسمت دولت یارباهم یکجا شده ، دریایی هریرود را بوجو می آورد . دریای هریرود درغرب اوبه به معاون بزرگ خود که بنام تگاوشان یاد میشود ملحق می گردد ازدریای هریرود برای زراعت استفاده شایانی صورت گرفته ، سرسبزی شهرهرات ارتباط مستقیم به آن دارد.
پروژه بند سلما که بالای این دریا ازسال 1356 اعمارگردیده به احیای مجدد نیازمند است که با تکمیل آن برعلاوه تهیه آب کافی برای اراضی زراعتی (50000 هکتار) که امکانات تولید برق به ظرفیت 30تا40 میگاوات را نیزفراهم خواهد ساخت. خوشبختانه که درسال 1395 کارآن تمام شده وبه بهره برداری آغاز نموده است.
دریای کشک از معاونین بزرگ دریای مرغاب است که دامنه های شمالی سفید کوه درمنطقه ولایت هرات سرچشمه گرفته و درمنطقه تاش کیوری خارج از سرحد افغانستان به دریای مرغاب متصل میشود همچنان دریای ادرسکن وفراه رود ازجنوب دامنه سفید کوه سرچشمه گرفته به هامون صابری می ریزند.
(10/ص 12)
ولایت هرات بنا بروضع توپوگرافیکی خاص خود به صورت عموم دارای آب وهوای معتدل است اما بعضی نقاط آن هوای کوهستانی،صحرایی ونیمه صحرایی واستپی نیز دارد. حوزه وسطی بخصوص شهر هرات درجریان سال آب وهوای معتدل وگوارا دارد. اقتصاد ولایت هرات به محصولات زراعتی ومالداری متکی بوده وعده کثیری از مردم باشنده آن ازاین طریق امرار معشیت می نمایند. (11/ص9)
از محصولات عمده آن میتوان گندم،برنج ،جواری، جو،ارزن، سبزیجات،ومیوه جات خصوصا انگور،انار ،سیب،آلوبالو،توت،زرد آلو ،انجیر، وامروت را نام برد، از نباتات صنعتی دراین ولایت پنبه،کنجد، لبلبومی باشد، که کشت وزراعت آن درین اواخر توسعه یافته است. تربیه کرم پیله وتولید ابریشم به مقایسه تمام افغانستان دراین ولایت بیشترعمومیت دارد چنانچه روی همرفته اضافه ترازیک ثلث (٪66)تولیدات ابریشم کشورازهمین ولایت بدست می آید. (34/ص18)
مالداری وتربیه مواشی نیزازفعالیت های عمده اقتصادی درین ولایت محسوب گردیده ومحصولات آن بر علاوه رفع ضروریات محلی دررابطه به صنایع قالین،گلیم،نمد ،چرم،پشم ،کرک،پوست وروده … به خارج صادرمیشود وتولیدات عمده آن شیر،گوشت، تخم مرغ … میباشد.
ذغال سنگ،نمک،بیرات، نفت،سنگ مرمروآهن ازجمله ذخایرمعدنی این ولایت به شمار میاید.این ولایت ازنظرصنایع دستی اهمیت خاص داشته یک قسمت زیا د تولیدات آن به دیگرولایات وحتی به خارج کشور صادرمی گردد .
تولید منسوجات ابرشمی،قالین، گلیم ،بافت کرک این ولایت شهرت زیاد دارد. ( 3/ص14)
برعلاوه مسگری،آهنگری، نجاری، چرم گیری ،پوستین دوزی، بوت دوزی،زرگری، شیرینی پزی وکلالی وغیره ازقدیم دراین ولایت رواج دارد. ازمؤسسات صنعتی این ولایت میتوان ازفابریکه جنوپرس ،فابریکه نساجی وسمنت هرات که کاراعمارآن جریان دارد نام برد وفعلا شهرک صنعتی نیز تاسیس گردیده که بیشتراز200 مؤسسه تولیدی آغازبه فعالیت نموده اند.
دیگرخصوصیات هرات دررابطه به وضع اقتصادی آن عبارت انداز
1 – مجموع واحد های اداری 18 (درسابق تعداد ولسوالی ها 12 تعداد علاقه داری ها 3 ) بوده که فعلا 18 ولسوالی دارد.
که شامل ولسوالی های (انجیل ،گذره،پشتون زرغون ، کرخ،کشک رباط سنگی ،کشک کهنه،گلران، کهسان ، غوریان ، زنده جان، ادرسکن ،شیندند،اوبه ،فرسی،چشت شریف ) ومرکز شهر شامل 15 ناحیه و402 محل میباشد.
2 – تعداد محلات 2702 محله (قریه اصلی 2574 وقریه فرعی128 )میباشد. (2/ص19)
3 – مساحت آن 61313 کیلو مترمربع (6131300) هکتاربوده وارتفاع آن بطوراوسط ازسطح بحر 960 متراست .
4 – تعداد نفوس مسکونی به اساس احصائیه گیری سال 1353 به تعداد 749111 نفروبه افزایش 2.2 فیصد درسال جاری به 2300000 نفرمیرسد ، ودرحدود 300000 نفرهم مهاجروجود دارد که نفوس شهری درهمان سال 1353 به تعداد 163960 نفرونفوس دهاتی605151 نفربوده اند فعلا بیشتر از800000 نفر خواهد بود. وتراکم نفوس درفی کیلو مترمربع به طوراوسط 13 نفر بوده است وفعلا به بیشتراز300 نفرمیرسد که به سرشماری جدید نیازاست . تعداد خانوار 140170 خانواده بوده ونفوس مساعد به کاربین (50-15) سال در حدود ٪ 41 وزبان معمولی دراین منطقه پشتو ودری است . (2/ص27)
5 – هرات درعرض البلد 34 درجه و13دقیقه وطول البلد62 درجه و13 دقیقه قرار دارد.
6 – اوسط حرارت درسال 20.2 یا 16.2 درجه سانتی گراد واوسط رطوبت درسال ٪ 52 است که مقدار بارندگی سالانه بطوراوسط حد اقل 152.2 ملی متر وحد اکثر 214 ملی متردرطول سال بوده وحتی در سال 1389 به 267 ملی مترهم رسیده است. (3/ص44)
7 – زمین قابل کشت آبی 242794 هکتار (٪58.63 ) وزمین للمی 139055 هکتار( ٪36.42 )که مجموعا اراضی قابل کشت 381849 هکتار ٪12 از جمله 6131300 هکتاربوده وزمین بکروبایرآن بالغ بر 221155 هکتار میگردد.
8 – مقدارآب دریای هریرود سالانه 3600 ملیون مترمکعب 3.6 ملیارد متر مکعب وحوزه آبگیری دریای هریود36000 کیلو مترمربع (360000 هکتار)که اراضی هرات از290 کانال ونهر (ساحه 119040 ) هکتار را آبیاری میکند و291 رشته کاریز (ساحه 16105 هکتار) را درشیندند، ادرسکن ،کشک ، کهسان ، زندجان .گذره و379 چشمه (ساحه 7500 هکتار) و450 حلقه چاه عمیق ونیمه عمیق ساحه 4650 هکتار را آبیاری میگردد.
(18/ص97)
به اساس احصائیه سال 1349 هجری شمسی منابع آبی هرات قرارزیروانمود شده است.
- تعداد نهروکانال ها 302 وتعداد چشمه ها 153
- تعداد کاریزها 228 وتعداد چاه ها 250
- تعداد آسیاب های آبی 1302 باب
9 – تعداد قریه جات که زمین داری دارند 1080 قریه
- تعداد قطعات زمین 238884 قطعه
- تعداد زمین داران 41020 نفر قسمی که
الف: تعداد زمین داران که دارای (20-30) جریب زمین وبالاترداشته 5804 نفر.
ب: تعداد زمین داران که دارای (10-20) جریب زمین وبالاترداشته 6431 نفر.
ج: تعداد زمین داران که دارای (1-10) جریب زمین وبالاترداشته 25368نفر.
که مجموعا 41020 نفر .
به اساس احصائیه سال 1349 تعداد زمین داران درهرات به تعداد 90000 نفربوده که مجموع زمین های تحت کشت وقابل استفاده (2503000)جریب (500600هکتار) و اوسط ساحه زمین داری فی نفر 27.8 جریب بوده است. (3/51)
10 – تعداد مواشی درهرات به اساس احصائیه سال 1349 :
- گوسفندان معمولی 1014000 راس
- گوسفند قره قل 11000 راس
- گاو وگاومیش 208000 راس
- مرکب 60000 راس
- بز268000 راس
- شتر18000 نفر
- طیور321000 قطعه
- اسپ 17000 راس
که فعلادرحدود ٪ 50 مواشی دراثربی غذایی،شیوع امراض وآفات ،قاچاق وخشک سالی ازبین رفته است.
11 – تولید غله جات وحبوبات ولایت هرات:
مقدارتولیدغله جات وحبوبات درهرات درسال 1349 ، 327000 تن .
مقدارتولید سبزیجات درهرات درسال 1349 ، 31000 تن.
مقدارتولید نباتات درهرات درسال 1349 ، 5000 تن.
مقدارتولید میوه جات درهرات درسال 1349 ، 56000 تن.
مقدارتولید متفرقه درهرات درسال 1349، 43000 تن. (22/ص93)
12 – تعداد باغ های میوه دار درهرات :
در ولسوالی ها وعلاقه داری های هرات 7096 قطعه (به مساحت 11000 هکتار)
13 – علفچر یا چراه گاه های هرات ومنطقه :
شامل علفچر دشت غوریان ، علفچردشت همدماب کهسان، علفچر کشک ، علفچر ادرسکن ، علفچر ساحه بالا مرغاب، علفچرکرخ ، علفچر تیوره ، علفچرزنده جان ، علفچردشت حوض ، علفچردره شار (دهنه شار) ، علفچرگندوا، علفچرچاه کهسان ، علفچردشت طیاره، علفچردشت هلان وغیره که ساحه (1065000) جریب را احتوا میکند یا(213000) هکتار.
14 – امراض وآفات حیوانات ونباتات در هرات :
امراض حیوانی:
مرض سگ دیوانه،طبق گاو،چیچک گاو،طاعون گاو،تیتانوس،بروسلوز،(سقط جنین) ،مستایت (مایه دردی) ، انترکس(سیاه زخم ) ، طبق، انتروتوکسیما، آبله گوسفند وبز، بروسلوزگاوی، بلک لیگ (سیاه ران) ، بوچیلزم(تسمم غذایی) ، نیوکاستل مرغ (مرغ مرگی)، برانشیت مرغ( انفلانزای مرغ).
آفات حیوانی:
سالمونیلاسس، کرم جگر ، انواع آمیب ها فلاجیلاتا روده وخون ، اسکریوید ملاریا، لشمانیا، کوکسیدیوز، تینیازیس، باسیلوز، بابزیوا ، کرم های روده ، اناپلازموز،مگس طویله ، مگس زخم …
15 – امراض وآفات نباتات در هرات :
امراض نباتی:
پوسیده گی های نرم وآبکی ،داغ برگها (بلایت باکتریائی) ،بوغمه ها ، جرب ، پژمرده گی ،بته مرگی ،آتشک ، خاکسترک ،سیاه قاق، سرخی ،پیچیده گی برگ شفتالو، پژمرده گی فیوزاریمی ، پوسیده گی آرمیلاریا ، ناخنک غلات ، موزائیک ، داغ برگها ، نیکروسیز، کلورسیز.
آفات نباتی:
نیماتود های گره ریشه ، شبشک های نباتی، کنه های نباتی ، ملخ ، کفشک ، قانغوزک ها، پروانه ها، شپرک ها ، کرم های مغزخوار، کرم های برگ خوار، ججلداغ وتز، بمبیرک ها ، آب دزدک ، گوساله سرک ، مور لشکری ،مگس خربوزه … (9/231)
16 – انواع نباتات اهلی ووحشی در هرات :
نباتات وحشی هرات :
انواع نباتات طبی ، گیاهان هرزه درختان مثمروغیرمثمر خصوصا سرو ،ارچه ، سیاه چوب، زرشک، بادام ، پسته ،نباتات علوفه ای، گندمیان، لیگیوم ها ، سبزیجات ،سیر ، سیمارق،سیچ ، سرش،مخ، گز، رواش،ترخ، نی، جارو، اهوال (آهوی)
نباتات اهلی هرات:
انواع غله جات وحبوبات ، نباتات صنعتی، نباتات علوفه ای،نباتات طبی، درختان مثمروغیر مثمر، انواع میوه جات،انواع سبزیجات، انواع انگور ، انواع گل های زینتی، انواع درختان وبته های زینتی،سرو،شمشاد ،بید، چنار،سپید دار ،پده ،چنار، پشه خانه، بید مجنون، بنوش،توت، جوز،بادام ، عناب،سنجد،آلبالو، وغیره.
17 – انواع حیوانات اهلی و وحشی در هرات:
انواع حیوانات اهلی:
گوسفند، بز، گاو، مرکب، اسپ، ،قاطر، شتر،سگ وپشک، مرغ، مرغابی،غاز، فیل مرغ، طوطی، بلبل، کبوتر،خروس، بزشیری، ماهی،کرم پیله ، زنبورعسل،کنری،سایره،جل، بودنه (کرک)، مینا …
انواع حیوانات وحشی:
خرگوش،آهو،نخجیر،کبک،تهو،گوره خر،روباه،گرگ،غاز،مرغابی،کلنگ ،کبوتر صحرائی، سایره وجل، بودنه ،سیسی، قو،لکلک ،گوسفندوحشی،بزوحشی،مینا،عکه،زاغ ،کلاغ، عقاب،بوم ،کلمرغ، سیخول،.انواع حشرات از قبیل مارها ، خزندهگان ، ماهی ها ،کفتار،شغال، خرس،شیر،پلنگ ،بوزینه ، خفک، موش خرما، ،کنه مرغی،انواع پشه ها،مورچه ها ،ملخ ها وغیره. (4/93)
18 – جنگل های طبیعی هرات:
در ولسوالی های شیندند، گلران ،کشک رباط سنگی ،کشک کهنه ،اوبه، کرخ ، غوریان ،زنده جان،چشت شریف، فرسی، مسجد چوبی وسبزک.
جنگل های مصنوعی :
در زلمی کوت، تپه ارغوان ،پل مالان ،روضه باغ، رباط سدر،اردوباغ، هزارجریب، ،پشتون پل، جنگل شیندند، ادرسکن، تلاث، باغ هاشمی، ،باغ نسوان (باغ زنانه ) وغیره ولسوالی ها که ساحه (208000) جریب (41600) هکتار زمین را احتوا میکند. (28/ص14)
19 – تفریح گاه های هرات عبارت اند از:
میرداود، شیدائی،پارک ظاهر شاهی،پارک ترقی،تخت صفر، باغ گازرگاه ، پارک نسوان ،ابوالولید،پارک هاشیمی،چشمه اوبه ، رباط پی زنده جان ، چشمه توتک، خواجه ملاکوهی،باغ عمومی کرخ، اوبه ، غوریان ،شیندند، زنده جان ، رباط سنگی ، امام شش نور ، پیر سرخ ، خواجه ملا ناسپنج ، خوش رباط، تشت آفتابه ، غار معروف کرخ وباغ ملت… (32/ص22)
20 – دفاتر وادارات اخلی وخارجی هرات:
برای رشد وانکشاف زراعت ومالداری ورفع مشکلات به تعداد 46 دفتر وفعلا بیشتر از 90 دفتر میباشد.
مانند:PHDP .DACAAR .WFP FAO. .UNOPS .CHA .World Vision وغیره …
21 – کانال های آبیاری هرات:
کانال های آبی این ولایت عبارت اند از:
کانال انجیل ،جوی نو ،سفید روان ،آلنجان ،جقرتان ،تلاب،کاربار،هفت قلب،کورزان ،جوی سلطانی، کانال گذره ،مالان ،تیزان ، نهر شیندند ،نهرادرسکن ،نهرکمبراق،بند کبکان ،بند ریگ ،شافلان ،فشگان ،پشتون زرغون ،نهرکهسان وقدوس آباد ،نهر زنده جان ،شاده واوغه ومیمیزک (تاجکی وموری)،نهرغوریان وبرناباد، بند بایان اوبه،نهر پاشدان کرخ …
22 – خاکهای هرات :
خاک رسوبی وآبی (الوویل) ،خاکهای سیرازیم آهکی ،خاکهای ریگستانی وخاکهای نمکی القلی (سودیک سایل) وغیره میباشند. (1/62)
23 – فارم های دولتی هرات :
شامل فارم فلاحت وفارم رباط نو درگذره ،فارم پهوه ، فارم رباط صوفیان وفارم اردوخان انجیل،فارم سنگ بست درزنده جان وفارم ناب اوبه ، فارم پشت شهر شیندند، فارم گل میر وزمان آباد پشتون زرغون وفارم دشت حوض. (33/25)
24 – باغهای مشهورهرات :
درقدیم عبارت بودند ازباغ شیوان وباغ تخت عزیزان ،باغ گازرگاه ، تخت بابا، باغ دلگشای، باغ چمن آرای، باغ سفید، باغ نو، باغ ممتاز، باغ قرنفل، باغ ادنانی(عدنانی)، باغ ارم ،چار باغ عمومی بهارستان بهزاد ، باغ شاهی تیمور شاه ، باغ زبیده ، باغ مراد ، باغ دشت ، باغ زاغان ، باغ جهان آرای…
(13/ص27)
25 – ماشین آلات ولوازم زراعتی در میکانیزه ولایت هرات:
درسال 1379 عبارت بودند از: تراکتور 19 عراده ،تیلر تراکتور 54 عراده ،اسکواتوریک عراده ، کمباین8 عراده ، لودر یک عراده ، ماشین تخم پاش 50 پایه ،علوفه درو20 پایه ،ماشین علوفه جمع کن 8 پایه ، سیخ ماله 12 پایه ، دیسک کلان 23 پایه ، دیسک دندانه دار4 پایه ، کولتیواتور38 پایه ،سه فال48 پایه ، چهار فال 4 پایه ، لیولر 2 پایه ، پخته پاش 4 عراده ، کود پاش 4 عراده ، جویه کش وپلوان کش 4 عرداه ، موتر تانکر تیل 3 عراده ، دمترک 2 عراده ، کرین 1 پایه ، فورکلفت وسرویس تخنیکی موتر سیار ورکشاپ با مواد ولدینگ یک عراده ، محلول پاش وپودر پاش که فعلا یک عده از بین رفته ویک تعداد بر آنها اضافه شده است ویک قسمت زیاد ان هم ویران گردیده است.
26 – کارشناسان ومتخصصین:
تعداد کار شناسان ومتخصصین زراعت ومالداری وخدمات وترنری در هرات بیشتر از1950نفر به سویه های لیسانس، ماستروداکتر میباشند.
27 – اقلیم هرات :
از نگاه اقلیمی چون هرات کاملا خشک است به اساس تصنیف اقلیم افغانستان ،منطقه هرات به اقلیم استیپی واقع است.
28 – تعداد سد ها وبند ها :
بند سلمه، بند جلوارچه، بند کاوگان(کبگان)، بند ریگ، بند گذره، بند پل رنگینه، بند کاربارکارته،بند نهرگلواشتر، بند نهرانجیل، بند بایان ، بند خوش رباط ، بند زنده جان ، بند تیرپل، بند کهسان ، بند جوی نو … وغیره
29 – پوهنحی زراعت پوهنتون هرات :
از سال 1368 تاسیس گردیده وفعلا دارای 8 دیپارتمنت میباشد که عبارت اند از دیپارتمنت علوم حیوانی، دیپارتمنت علوم نباتی (اگرانومی) ، دیپارتمنت علوم باغبانی ، دیپارتمنت حفاظه نباتات ، دیپارتمنت ترویج واقتصاد زراعتی، دیپارتمنت خاکشناسی ، دیپارتمنت جنگلات ومنابع طبیعی ، دیپارتمنت تکنالوژی مواد غذایی ،ودرآینده نزدیک درنظراست که دیپارتمنت های میکانیزه زراعتی (ماشین آلات زراعتی) و دیپارتمنت محیط زیست هم تاسیس گردد . که در سال 1396 به تعداد 893 نفر محصل و35 نفراعضای کدر علمی دایمی وافتخاری داشت از سال 1372 تا حال درحدود 1763 نفردر23 دوره تحصیلی به سویه لیسانس ازاین پوهنحی فارغ التحصیل گردیده اند وجهت خدمتگذاری به جامعه تقدیم شده اند . این پوهنحی دارای دوفارم آموزش تحقیقاتی ،گلخانه ،فارم حیوانی ،4 لابراتوار فعال ،فارم نباتی ،کتابخانه اختصاصی ،مرکز انترنت ولب کمپیوتر،کلینیک حیوانی ونباتی وتعمیر مستقل چهار طبقه ای میباشد. که درخدمت رشد وانکشاف زراعت کشورقراردارد. که فعلا پوهنحی زراعت غور، پوهنحی زراعت بادغیس، پوهنحی زراعت فراه ، پوهنحی زراعت نیمروز شاخه پوهنتون هرات نیز تاسیس گردیده است.
30 – لیسه مسلکی زراعت :
ازسال 1355درهرات تاسیس شده وتااکنون بیشتراز 900 نفرفارغ التحصیل رابه جامعه تقدیم نموده است.
31 – انستیتوت زراعت و وترنری :
از سال 1387 درولایت هرات تاسیس گردیده که دوره تحصیل درآنجا 2 سال می باشد وتا حال به تعداد زیاد کارشناسان را دربخش زراعت و وترنری شامل بازارکار نموده است .
32 – نوعیت توپوگرافی اراضی هرات:
اراضی هموار٪54.3
اراضی کوهستانی٪25.4
اراضی نیمه کوهستانی ٪13.6
اراضی نیمه هموار ٪ 6.7
33 – نفوس هرات :
نفوس این ولایت 1900000 نفر
نفوس شهری 850000 نفر
نفوس دهاتی 1050000 نفر
نفوس مهاجر 300000 نفر (3/79)
34 – تعداد قریه های فعلی هرات
از جمله 3765 قریه 2750 قریه اصلی و1015 فرعی میباشد.
35 – تعداد باغ های میوه هرات :
در حدود 7096 باب به مساحت 11000 هکتار.
36 – تعداد استیشن های میکانیزه هرات 6 باب
37 – تعداد کوپراتیف های هرات 6 باب
38 – تعداد فابریکات صنعتی هرات که دربخش تولید مواد غذایی فعالیت میکنند 27 باب
39 – تعداد افراد شاغل در بخش زراعت ، دامداری وباغداری 600000 نفر
40 – تعداد شاغلین بکار در ریاست زراعت 383 نفر
41 – تعداد شوراهای انکشافی 1945 شورا
42 فیصدی مردان ٪48 و فیصدی زنان ٪52
43 – فیصدی شبکه مخابراتی وانترنت ٪56
44 – فیصدی زنان قالین باف ٪25 (31/ص24)
مساحت ولسوالی های هرات (به اساس کیلو متر مربع)
| شماره | مساحت ولسوالی | واحد(به اساس کیلومترمربع) |
| 1 | ولسوالی انجیل | 1333 |
| 2 | ولسوالی گذره | 1609 |
| 3 | ولسوالی پشتون زرغون | 1741 |
| 4 | ولسوالی کرخ | 2049 |
| 5 | ولسوالی اوبه | 2283 |
| 6 | ولسوالی شیندند | 8583 |
| 7 | ولسوالی ادرسکن | 10408 |
| 8 | ولسوالی غوریان | 9942 |
| 9 | ولسوالی زنده جان | 1833 |
| 10 | ولسوالی چشت شریف | 1928 |
| 11 | ولسوالی گلران | 9240 |
| 12 | ولسوالی کهسان | 4882 |
| 13 | ولسوالی کشک رباط سنگی | 2932 |
| 14 | ولسوالی کشک کهنه | 1788 |
| 15 | ولسوالی فرسی | 2521 |
| 16 | ولسوالی | |
| 17 | ولسوالی | |
| 18 | ولسوالی | |
| 19 | مرکز شهرهرات | 90 |
| مجموع | 63114 |
(3/ص28)
مساحت جنگلات طیبعی هرات
| شماره | نام ولسوالی | مساحت به (هکتار) |
| 1 | ولسوالی شیندند | 10000 |
| 2 | ولسوالی ادرسکن | 8000 |
| 3 | ولسوالی گلران | 12000 |
| 4 | ولسوالی کشک رباط سنگی | 15000 |
| 5 | ولسوالی کرخ | 10000 |
| 6 | ولسوالی غوریان | 3200 |
| 7 | ولسوالی زنده جان | 90 |
| 8 | ولسوالی اوبه | 8000 |
| 9 | ولسوالی کشک کهنه | 22000 |
| مجموع | 88290 |
(35/ص12)
| شماره | محل | مساحت به اساس هکتار |
| 1 | اردوباغ | 208 |
| 2 | زلمی کوت | 55 |
| 3 | هزارجریب | 75 |
| 4 | تلاث | 208 |
| 5 | تپه ارغوان | 20 |
| 6 | مالان | 55 |
| 7 | رباط سدر | 80 |
| 8 | پشتون پل | 300 |
| 9 | روضه باغ | 85 |
| مجموع | 1086 |
مساحت جنگلات مصنوعی شهر هرات
(35/ص17)
مساحت چراگاه های ولایت هرات
| شماره | محل | مساحت به اساس هکتار |
| 1 | ولسوالی انجیل | 567 |
| 2 | ولسوالی گذره | 49059 |
| 3 | ولسوالی پشتون زرغون | 18612 |
| 4 | ولسوالی کرخ | 56779 |
| 5 | ولسوالی اوبه | 39490 |
| 6 | ولسوالی شیندند | 1821023 |
| 7 | ولسوالی ادرسکن | 11420 |
| 8 | ولسوالی غوریان | 49633 |
| 9 | ولسوالی زنده جان | 85138 |
| 10 | ولسوالی چشت شریف | 9101 |
| 11 | ولسوالی گلران | 300103 |
| 12 | ولسوالی کهسان | 27583 |
| 13 | ولسوالی کشک رباط سنگی | 99818 |
| 14 | ولسوالی کشک کهنه | |
| 15 | ولسوالی فرسی | |
| مجموع | 256944 |
(28/ص94)
ساحه تحت آبیاری ولسوالی های ولایت هرات:
که توسط نهرها وکانالهای زیرآبیاری میگردد به اساس کیلومتر مربع وهکتار
| شماره | نام کانال یا نهر | نام ولسوالی | طول کانال(کیلومتر مربع) | ساحه تحت آبیاری(هکتار) |
| 1 | کانال انجیل | ولسوالی انجیل | 44 | 9235 |
| 2 | جوی نو | ولسوالی انجیل | 45 | 8245 |
| 3 | سفید روان | ولسوالی انجیل | 14 | 6710 |
| 4 | آلنجان | ولسوالی انجیل | 17 | 5950 |
| 5 | جغلتان | ولسوالی انجیل | 17 | 7420 |
| 6 | تلاب | ولسوالی انجیل | 20 | 7700 |
| 7 | کاربار | ولسوالی انجیل | 20 | 4560 |
| 8 | هفت قلب | ولسوالی انجیل | 9 | 4500 |
| 9 | کبرزان | ولسوالی انجیل | ||
| 10 | جوی سلطانی | ولسوالی انجیل | 20 | 2000 |
| 11 | کانال گذره | ولسوالی گذره | 54 | 10500 |
| 12 | مالان(ادوان) | ولسوالی گذره | 20 | 7150 |
| 13 | تیزان | ولسوالی گذره | 18 | 6200 |
| 14 | نهر شیندند | ولسوالی شیندند | 18 | 7000 |
| 15 | نهر ادرسکن | ولسوالی ادرسکن | 12 | 6120 |
| 16 | کمبراق | ولسوالی پشتون زرغون | 35 | 6000 |
| 17 | شافلان | ولسوالی پشتون زرغون | 20 | |
| 18 | فشکان | ولسوالی پشتون زرغون | 18 | |
| 19 | نهر کهسان | ولسوالی کهسان | 35 | 7000الی15000 |
| 20 | قدوس آباد | ولسوالی کهسان | 8000 | |
| 21 | زنده جان | ولسوالی زنده جان | 13 | |
| 22 | شاده | ولسوالی زنده جان | 6 | |
| 23 | اوغه | ولسوالی زنده جان | 6 | |
| 24 | ممیزک(تاجیکی وموری) | ولسوالی زنده جان | 10 | |
| 25 | غوریان | ولسوالی غوریان | 28 | |
| 26 | برناباد | ولسوالی غوریان | 9 | |
| 27 | بند بایان | ولسوالی کرخ | ||
| 28 | بند سلما | ولسوالی چشت شریف | ||
| 29 | فارسی(فرسی) | |||
| 30 | کشک کهنه | |||
| 31 | کشک رباط سنگی | |||
| 32 | گلران |
(8/ص104)
خصوصیات خاک های هرات:
به اساس سروی آب وخاک ریاست تحقیقات وزارت زراعت خواص خاکهای هرات به شکل زیر وانمود گردیده است وعمق خاک به سانتی متر بطور اوسط cm15.0
PH خاک 8.2
فیصدی کلسیم کاربونیت 16.5
فیصدی مواد عضوی 1.2 الی1.56
فیصدی نیتروجن 0.85
فیصدی نمک های منحل 0.02
سودیم منحل به اساس ملی موس بر 100 گرام 0.09 الی 0.129
پوتاشیم منحل 0.07
کلسیم منحل 0.38 الی 0.65
مگنیزیم منحل 0.300
کاربونیت منحل 0.800
کلوراید منحل 0.18 الی 0.100
سلفاید 0.025
نایتروجن 0.068 الی 0.4
فاسفورس (به ملی موس)0.2
هدایت برقی 0.30 الی 0.75 ملی موس فی سانتی متر
فیصدی سنگ چونه 17
فیصدی گچ 0.1
فاسفیت 0.18
فیصدی نمک 0.35 الی 2.08
هدایت برقی(EC) در ساحه نمکی هریرود 5 الی 32 ملی موس فی سانتی متر (1/ص29)
نوعیت اراضی درولایت هرات:
1 – باغات انگوردرجه اول
2 – اعلا: درجه اول زراعتی وشالی کار(دوکشته)
3 – اوسط : زمین درجه دوم زراعتی گندم کار(یک کشته )
4 – ادنا زمین درجه سوم (به هرسال ٪40 آیش)
5 – ادنا ادنا درجه چهارم (به هرسال٪30 آن کشت میشود وآیش سه ساله)
6 – للمی درجه پنجم درسال های که بارنده گی زیاد است کشت میگردد.
7 – علفچر طیبعی (زمین چراه گاه وچمن زار)
8 – جنگل های طبیعی ومصنوعی
9 – خدمات (زمین های قبرستان ،مساجد ،واوقاف)
10 – صنعتی وکسبه کاری (زمین فابریکه ها،آسیاب ها،وراه های مواصلاتی)
11 – دشتی ولامزروع (شوره زار،دلدلزار ،وشین زار)
12 – مسکونی (دهات ،شهرها ، و ولسوالی ها) (17/ص93)
به اساس احصائیه سال 1356 تعداد مواشی وطیوراهلی درهرات :
| شماره | نوع حیوان | تعداد |
| 1 | گوسفند | 1014000 |
| 2 | بز | 268000 |
| 3 | گاو | 208000 |
| 4 | شتر | 18000 |
| 5 | مرکب | 60000 |
| 6 | اسپ | 17000 |
| 7 | گوسفند قره قل | 17000 |
| 8 | طیور خانگی | 321000 |
احصائیه گوسفند وبزدرسال 1385 درولایت هرات
| شماره | نام ولسوالی | تعداد گوسفند | تعداد بز |
| 1 | ولسوالی انجیل | 21869 | 5752 |
| 2 | ولسوالی گذره | 17811 | 4325 |
| 3 | ولسوالی ادرسکن | 72000 | 7000 |
| 4 | ولسوالی شیندند | 82600 | 35271 |
| 5 | ولسوالی کرخ | 27925 | 72260 |
| 6 | ولسوالی چشت شریف | 30000 | |
| 7 | ولسوالی کهسان | 12124 | 8452 |
| 8 | ولسوالی زنده جان | 178500 | 35271 |
| 9 | ولسوالی غوریان | 15000 | 42690 |
| 10 | ولسوالی پشتون زرغون | 200000 | 33350 |
| 11 | ولسوالی گلران | 78650 | 15000 |
| 12 | ولسوالی کشک رباط سنگی | 3400 | 15250 |
| 13 | ولسوالی اوبه | 3400 | 15000 |
| 14 | ولسوالی فرسی | 70000 | 85000 |
| 15 | ولسوالی کشک کهنه | 130000 | 73000 |
| مجموع | 970509 | 629349 | |
(34/ص82)
انواع محصولات زراعتی ولایت هرات با ساحه تحت کشت، بذرومقدارمحصول در سال 1390
| شماره | نوع محصول | ساحه تحت کشت به (هکتار) | مقادرمحصول به(متریک تن) | مناصق قابل زرع |
| A | غلات | 158745 | 277995 | |
| 1 | گندم | 135000 | 238000 | درتمام ولسوالی ها |
| 2 | جو | 13700 | 25000 | درتمام ولسوالی ها |
| 3 | برنج | 9000 | 12000 | گذره،پشتون زرغون، چشت ،اوبه وانجیل |
| 4 | جواری | 845 | 2595 | درتمام ولسوالی ها |
| 5 | ارزن | 200 | 400 | درتمام ولسوالی ها |
| B | حبوبات | 4800 | 4480 | |
| 6 | نخود | 1700 | 1400 | در اکثر ولسوالی ها |
| 7 | لوبیا | 350 | 420 | گذره،پشتون زرغون، زنده جان ،اوبه ،انجیل وکرخ |
| 8 | عدس | 800 | 360 | گلران،رباط سنگی ، کهسان،کشک کهنه و اوبه |
| 9 | ماش | 1800 | 2000 | در اکثر ولسوالی ها |
| 10 | سائبین(لوبیای روغنی) | 150 | 300 | گذره،کرخ،انجیل،زنده جان شیندند،اوبه وغوریان |
| C | میوه جات | 10610 | 126008 | |
| 11 | انگور | 7600 | 114000 | گذره،پشتون زرغون ،اوبه، زنده جان، غوریان وانجیل |
| 12 | سیب | 490 | 6700 | انجیل،گذره،شیندند،اوبه ، غوریان و زنده جان |
| 13 | بهی | 76 | 130 | در اکثر ولسوالی ها |
| 14 | ناک | 33 | 160 | انجیل، گذره ، شیندند،اوبه ، غوریان ،زنده جان وچشت |
| 15 | امروت | 44 | 188 | در اکثر ولسوالی ها |
| 16 | خسته سنگی ها | 1600 | 3300 | انجیل ، گذره ، پشتون زرغون ،اوبه ، غوریان ،زنده جان وکرخ |
| 17 | انجیر | 170 | 150 | غوریان ،زنده جان و گذره |
| 18 | توت | 600 | 1380 | در اکثر ولسوالی ها |
| 19 | میوه جات خشک | 14000 | 1604 | |
| 20 | پسته | 13500 | 500 | کشک کهنه ،رباط سنگی ، گلران |
| 21 | بادام | 300 | 574 | اوبه ، چشت ،گذره ، انجیل، کرخ، پشتون زرغون |
| 22 | چهار مغز | 200 | 530 | اوبه ، چشت ، پشتون زرغون |
| D | سبزیجات وصیفی جات (پالیزباب) | 24704 | 246458 | |
| 23 | بادنجان رومی | 1750 | 22110 | در اکثر ولسوالی ها |
| 24 | بادنجان سیاه | 1854 | 14159 | در اکثر ولسوالی ها |
| 25 | کرم برگ | 154 | 960 | انجیل ، گذره ، زنده جان وکرخ |
| 26 | گلپی | 180 | 760 | انجیل ، گذره ، پشتون زرغون ،اوبه ، ،زنده جان وکرخ |
| 27 | اسفناج | 345 | 1324 | در اکثر ولسوالی ها |
| 28 | شلغم | 123 | 1130 | در اکثر ولسوالی ها |
| 29 | پیاز | 2550 | 43240 | انجیل ، گذره ، پشتون زرغون ، غوریان ،زنده جان وکرخ |
| 30 | کچالو | 1400 | 32500 | در اکثر ولسوالی ها |
| 31 | بامیه | 200 | 1580 | انجیل ، گذره ، زنده جان وکرخ |
| 32 | زردک | 253 | 2587 | انجیل ، گذره ، زنده جان وکرخ |
| 33 | سیر | 161 | 545 | انجیل ، گذره ، زنده جان وکرخ |
| E | سایر سبزیجات | 40 | 122 | |
| 34 | خربوزه | 6100 | 92000 | در اکثر ولسوالی ها |
| 35 | هندوانه | 9050 | 13500 | در اکثر ولسوالی ها |
| 36 | خیار | 325 | 5413 | انجیل ، گذره ، زنده جان وکرخ |
| 37 | کدو سبز | 192 | 1228 | انجیل ، گذره ، زنده جان وکرخ |
| 38 | کدوحلوائی | 18 | 2100 | انجیل ، گذره ، پشتون زرغون ، غوریان ،زنده جان وکرخ |
| F | علوفه جات | 6963 | 1228 | |
| 39 | رشقه | 3290 | 382 | در اکثر ولسوالی ها |
| 40 | شبدر | 3253 | 746 | در اکثر ولسوالی ها |
| 41 | جو تروش | 210 | 100 | در اکثر ولسوالی ها |
| G | نباتات صنعتی | 3320 | 4310 | |
| 42 | کنجد | 1450 | 1450 | در اکثر ولسوالی ها |
| 43 | پنبه | 1400 | 2100 | در بیشتر ولسوالی ها |
| 44 | آفتاب گردان | 320 | 460 | انجیل ، گذره ، پشتون زرغون ، زنده جان وکرخ |
| 45 | سائبین | 150 | 300 | انجیل ، شیندند ، اوبه ، غوریان وکرخ |
| 46 | کرابیه | 1500 | 900 | در اکثر ولسوالی ها |
| 47 | زعفران | 1600 | 6 – 5 تن | غوریان ، پشتون زرغون ، انجیل ، گذره، گلران، ادرسکن وکرخ |
| 48 | مخ (شیرین بویه) | کشک رباط سنگی ، شیندند ،گلران، ادرسکن وکرخ |
(35/21)
احصائیه باغداری ولایت هرات درسال 1370
| شماره | نام ولسوالی | باغ انگور | سیب | زردآلو | بادام | انار | توت | آلبالوگیلاس
|
ناک | چهارمغز | آلو | شفتالو | بهی | انجیر | سایر میوه جات | مجموع باغات |
| 1 | انجیل | 1304 | 60 | 114 | 17 | 115 | 160 | 4 | 8 | 2 | 27 | 16 | 5 | 4 | 84 | 1854 |
| 2 | گذره | 1675 | 38 | 17 | 10 | 65 | 32 | 3 | 4 | 3 | 20 | 132 | 8 | 4 | 180 | 1999 |
| 3 | پشتون زرغون | 851 | 18 | 29 | 5 | 18 | 14 | 7 | 8 | 10 | 8 | 37 | 972 | |||
| 4 | اوبه | 694 | 30 | 83 | 8 | 16 | 15 | 7 | 4 | 5 | 9 | 26 | 872 | |||
| 5 | چیشت شریف | 19 | 4 | 125 | 2 | 7 | 195 | 4 | 4 | 203 | 360 | |||||
| 6 | کرخ | 118 | 29 | 64 | 9 | 9 | 20 | 5 | 2 | 4 | 2 | 13 | 262 | |||
| 7 | کشک رباط سنگی | 60 | 4 | 5 | 1 | 1 | 70 | |||||||||
| 8 | کهسان | 10 | 4 | 4 | 20 | 2 | 2 | 40 | ||||||||
| 9 | گلران | 20 | 2 | 4 | 26 | |||||||||||
| 10 | غوریان | 60 | 21 | 21 | 3 | 5 | 23 | 7 | 5 | 2 | 14 | 147 | ||||
| 11 | زنده جان | 155 | 12 | 13 | 3 | 3 | 30 | 1 | 7 | 2 | 12 | 22 | 138 | |||
| 12 | ادرسکن | 11 | 3 | 6 | 3 | 6 | 29 | |||||||||
| 13 | شیندند | 250 | 12 | 4 | 3 | 11 | 40 | 5 | 1 | 1 | 9 | 329 | ||||
| 14 | کشک کهنه | |||||||||||||||
| 15 | فارسی | |||||||||||||||
| مجموع باغات | 5109 | 231 | 486 | 63 | 242 | 376 | 7 | 13 | 220 | 80 | 172 | 33 | 35 | 589 | 7096 | |
(28/ص73)
مقدار تولید سالانه غله جات وحبوبات :
درسال 1349 درولایت هرات :327000 تن
- سبزیجات 31000 تن
- نباتات دیگر5000 تن
- میوه جات 56000 تن
- متفرقه 43000 تن
| شماره | موسسه همکار | شماره | موسسه همکار |
| 1 | پوهنحی زراعت پوهنتون هرات | 19 | اداره شیلدیا |
| 2 | پوهنحی وترنری پوهنتون هرات | 20 | ادارهUNODC |
| 3 | انستیتوت زراعت هرات | 21 | ریاست اقتصاد |
| 4 | ریاست زراعت | 22 | ریاست شاروالی هرات |
| 5 | ریاست انکشاف دهات | 23 | موسسه HELP آلمان |
| 6 | اداره FAO | 24 | موسسه SDO |
| 7 | اداره انکشاف منابع طبیعی | 25 | موسسه PHDP |
| 8 | اداره WFP | 26 | موسسه Shelter New |
| 9 | ریاست حفاظت محیط زیست هرات | 27 | موسسه WDOA |
| 10 | موسسه داکار | 28 | موسسه USAID |
| 11 | کمیته هالند | 29 | موسسه USDA |
| 12 | موسسه CRS | 30 | اداره UNDP |
| 13 | دفتررادا | 31 | اداره UNOPS |
| 14 | دفترWASA | 32 | اداره ایتالین کوپریشن |
| 15 | دفتر هدا | 33 | پی آرتی ایتالیا |
| 16 | شورای متخصصان هرات | 34 | کار دی اف |
| 17 | ریاست بارزه با مواد مخدر | 35 | HNLP |
| 18 | ریاست تنظیم آب | 36 |
موسسات همکار در بخش زراعت در ولایت هرات:
زیربنا های زراعتی دولتی درولایت هرات:
1 – سیلوی هرات با ظرفیت 20000 تن به مساحت 32 جریب
2 – فابریکه پخته به مساحت 145 جریب زمین که دارای 761 نفر سهام دار و362 کارمند
3 – تصدی تخم های بذری به مساحت 750 جریب دارای 30 نفرکارمند وتولید 250 تن گندم بذری در هرسال
4 – فارم زراعتی اردو خان به مساحت 1000 جریب وفارم اردوباغ به مساحت 200 جریب وفارم فلاحت به مساحت 100 جریب
5 – لابراتوار های میوه جات (انگور وخسته سنگی ها)
6 – لابراتوار حفاظه نباتات
7 – لابراتوار کنترول کیفیت محصولات زراعتی وحیوانی
8 – لابراتوار های فاکولته زراعت (چهار لابراتوار فعال)
9 – استیشن هوا شناسی فارم تحقیقاتی اردوخان ،FAO ، داکار ومیدان هوایی هرات
10 – مرکز میکانیزه زراعتی دارای 56 عراده تراکتور و8 پایه کمباین ، 6 عراده تریشر، دوعدد تخم پاش و9 عراده تراکتور جدید.
11 – کلینک های حیوانی ونباتی پوهنحی های زراعت و وترنری هرات . (33/74)
زیربناهای مالداری درولایت هرات :
1 – فارم پیله وری
2 – استیشن القاح مصنوعی گذره به مساحت 6 جریب
3 – لابراتوار های صحت حیوانی برامان
4 – کلینک های حیوانی به تعداد 64 باب در 15 ولسوالی وشهر هرات
5 – قرانطین تورغندی واسلام قلعه به مساحت 4 جریب
6 – فارم مالداری اردو خان
7 – توزیع جعبه های تخم پیله در سال 1390 به تعداد 2400 جعبه در ولسوالی های زنده جان ، انجیل ،گذره وپشتون زرغون .
8 – قاچاق بی رویه گوسفندان به ایران وپاکستان روزانه در حدود 2000 راس
9 – به تعداد 41 فارم گاو داری صنعتی که دارای 2100 راس گاو هولشتاین (4فارم در قریه هواده ، 30 فارم به پشتون پل و4 فارم در مسلخ هرات)
10 – در حدود ٪70 حیات وحش در هرات رو به انقراض است.
11 – درحدود ٪65 علفچر ها در ولایت هرات تخریب شده است.
12 – در هرات 32 فارم و 100 سالون مرغداری بزرگ وکوچک وجود دارد (به تعداد 7 فارم در رباط پریان ، شابط وشیدایی،2 فارم مرغان تخمی و30 فارم مرغهای گوشتی )
13 – در حدود 80 فارم زنبور داری در هرات وجود دارد (3000 کندو زنبور عسل)
14 – به تعداد 3 فارم پرورش ماهی در ولسوالی کرخ ، پشتون پل وشیندند .
سایر منابع مرتبط به زراعت در ولایت هرات عبارت اند از:
1 – نیروی بشری درحدود ٪80 نفوس این منطقه مصروف زراعت ، باغداری ومالداری هستند.
2 – بنادر در هرات (بندرکشکی باترکمنستان وبندر اسلام قلعه با ایران)
3 – زمین های زراعتی هرات .
- اراضی زراعتی آبی شخصی 812347 جریب (162496.4)هکتار معادل ٪ 5.5
- اراضی زراعتی آبی دولتی 12140 جریب(2428) هکتار معادل ٪0.1
- اراضی للمی شخصی 171142 جریب(34222.4) هکتار معادل٪18.4
- اراضی للمی دولتی 89960 جریب (17992 ) هکتار معادل ٪1.0
- علفچر ها وجنگلات 6130956 جریب(122191.2 )هکتار معادل ٪66
- اراضی دشتی 792863 جریب (158572.6 ) هکتار معادل ٪ 5 (33/25)
مجموع 9293408 جریب معادل 1858681.6 هکتار مساوی به ٪100 میباشد.
دیگرمنابع زراعتی هرات:
- زمین به مساحت 61313 کیلومتر مربع ،PHخاک 6.5 الی 8
- اقلیم خشک ومعتدل، تفاوت درجه حرارت 10 درجه ، پائین ترین درجه حرارت منفی 8 درجه سانتی گراد وبالاترین درجه حرارت 42 درجه سانتی گراد.
- آب (دریای هریرود به طول 820 کیلو متر، به تعداد 850 حلقه چشمه آب و228 نخ کاریز، اوسط بارنده گی سالانه 240 ملی متر، رطوبت نسبی ٪48 ،چاه های عمیق ونیمه عمیق در حدود 450 حلقه .
- زمین للمی 19.4 الی ٪35 در ولایت هرات خصوصا در ولسوالی های کشک کهنه ، کشک رباط سنگی، کهسان ،غوریان ، زنده جان و کرخ که نباتات للمی عبارت اند از گندم ، نخود، هندوانه ، عدس،وکرابیه مباشد. (35/24)
موسسات ، ادارات، شرکتها ، تصدی ها وکارخانجاتی که در بخش زراعت ،مالداری،باغداری ومواد غذایی درولایت هرات فعالیت دارند:
1 – اتحادیه تخم های بذری
2 – شرکت تولیدی تخم های بذری برداران نور
3 – شرکت تخم های بذری نوین سفلا
4 – شرکت تخم های بذری درخشان
5 – شرکت تخم های بذری گلباف ها
6 – شرکت تخم های بذری شیخ معروف کرخی
7 – شرکت تخم های بذری روشنان
8 – شرکت چوچه کشی راهیان صداقت
9 – کشتارگاه سفید پر تره کی (نماینده گی )
10 – کشتار گاه صنعتی وسردخانه طیوران ایوبی(نماینده گی)
11 – انجمن قوریه داران هرات
12 – کمیته هالند برای افغانستان
13 – اتحادیه وترنران
14 – اتحادیه کارشناسان زراعت شورای متخصصان
15 – کوپراتیف های زراعتی سعادت
16 – اتحادیه باغداران هرات
17 – شورای زعفران کاران هرات باستان (متشکل از19 شرکت وانجمن)
18 – صنایع غذایی طنین هرات
19 – فروشگاه افغان عسل
20 – شرکت خدمات زراعتی ومالداری روح الله وبرادران
21 – شرکت همت
22 – پروژه انکشاف باغداری
23 – زنان تجارت پیشه
24 – شرکت تولیدی وخدمات انکشاف زراعتی دانش نوین
25 – موسسه ملی قوریه داران افغانستان (ممقا)
26 – عطاری وداروهای گیاهی شفابخش
27 – اتحادیه گاو داران هرات
28 – زنبور داری داکتر رحیمی
29 – توسعه به قاعده وسیع مالداری (خصوصا تولید کرک )
30 – شرکت تجارتی هرات طیور
31 – شورای کوپراتیف های زراعتی هرات
32 – کوپراتیف های زراعتی ،مالداری ابن سینا
33 – فابریکه پروسس کرک وپوست هراتی
34 – فابریکه پیکل پوست صدیقیار
35 – شرکت برادران نور هروی
36 – شرکت زراعتی حاجی محمد عثمان فراهی
37 – هرات کشاورز
38 – کشتارگاه صنعتی افغان بهبود
39 – شرکت تجارتی شفقت
40 – شرکت زراعتی گیاه برادران ذبیحی
41 – شرکت خدمات زراعتی ومالداری برادران طبیبی
42 – گلفروشی ونهال فروشی برادران احمدی
43 – شرکت قند آریا
44 – شرکت قند عرفان ایوبی
45 – شرکت قند امیدیان
46 – شرکت آرد ونان آریا کمپنی
47 – شرکت گلنان هرات
48 – شرکت شهد کام
49 – شرکت پخته هرات
50 – شرکت پخته اتحاد هرات
51 – شرکت پخته بست هرات
52 – شرکت روغن مومن
53 – شرکت رب ومربجات گلچین
54 – شرکت نوین کار(صنایع چوب)
55 – شرکت تجارتی مدرن
56 – شرکت تولیدی سکندری (صنایع چوب)
57 – شرکت سوپر کولا
58 – شرکت آب معدنی زلال موفق
59 – شرکت پامیر زمزم
60 – شرکت کیک وکلوچه دلپذیر
61 – شرکت مالان آریا
62 – شرکت بیسکویت سازی هری
63 – شرکت داود عارف
64 – شرکت ظریف رازق حیدری
65 – شرکت ناب نمکی کاکه زاده
66 – شرکت مواد غذایی ودودی
67 – شرکت برادران سادات زیارتجایی
68 – مجتمع غذایی صدف آریا
69 – شرکت غذایی ایشان نشنل
70 – شرکت تولید مرجان
71 – شرکت هری دنیا
72 – شرکت غذایی داما
73 – شرکت ولی رحمان
74 – شرکت نسیم صبح هرات
75 – شرکت مواد غذایی عبدالغفور
76 – شرکت مواد غذایی فیروزی
77 – قند شکوه دریا
78 – شرکت نوشابه جام
79 – شرکت نوشابه صادقی
80 – شرکت استقلال
81 – شرکت کوثر زمزم
82 – شرکت نوشابه هری
83 – شرکت پیکل پوست خدا جو
84 – شرکت کیم وبستنی هرات
85 – فابریکه کود کیمیاوی کمیکال انترنشنل
86 – شرکت زیره پاکی وکنجد پاکی برادان غوثی
87 – میلاد نور زیره پاکی وکنجد پاکی
88 – شرکت سید جمال الدین افغان زیره پاکی وکنجد پاکی
89 – شرکت مالداری ومسلخ هرات
90 – بانک انکشاف زراعتی ولایت هرات
91 – لابراتوار وتصدی تخم های بذری FAO
92 – لابراتوارتعیین کیفیت تخم های بذری FAO
93 – پروژه درختان میوه خسته سنگی ها PHDP
94 – لابراتوار تعیین کیفیت زعفران ریاست زراعت
95 – استیشن هواشناسی فارم اردوخان
96 – استیشن القاح مصنوعی ریاست زراعت
97 – فارم تحقیقاتی اردوخان
98 – فارم تحقیقاتی وآموزشی فاکولته زراعت پوهنتون هرات
99 – کلینک حیوانی ونباتی فاکولته زراعت پوهنتون هرات
100 – شرکت تولیدی وخدمات زراعتی دانش نوین
101 – شورای زعفران کاران هرات باستان
102 – شرکت مواد غذایی طرح نو
103 – جهان زعفران (32/46)
فهرست بازارچه های مرزی مشترک افغاستان وایران
| شماره | اسم بازارچه | محل بازارچه | نام ولایت | کشور هم مرز |
| 1 | میلک | زابل | خراسان | ایران |
| 2 | دوغارون | مرزباجگیران | خراسان | ایران |
| 3 | میل 73 | مرزدوغارون | خراسان | ایران |
| 4 | دوکوهانه | نهی بندان | خراسان | ایران |
| 5 | یزدان | یزدان | خراسان | ایران |
| 6 | میل 75 | بیرجند | خراسان | ایران |
(33/ص22)
نتیجه گیری وپیشنهادات :
از برسی وضعیت زراعت ،دامداری وباغبانی ولایت هرات به این نتیجه می رسیم که این شغل وحرفه شریف از هزاران سال به این طرف دراین منطقه آغاز گردیده وتا حال بادست های پر توان انسانهای زحمتکش این مرز وبوم ادامه دارد وروز بروز از رونق بهتری برخوردار میگردد.
درس بزرگی که از تاریخ آموختیم این است که با تحلیل و بررسی گذشته ومشخص ساختن حال ما قادر خواهیم شد تا آینده را پیش بینی نمائیم وپلان وپروگرام معینی را برای بهبود وضعیت زراعت، دامداری وباغبانی برنامه ریزی نمائیم وبه کمک این علم ،هنر،صنعت وتجارت ،میتوانیم نیازمندی های اولیه خود رامرفوع سازیم ومازاد محصولات حیوانی ونباتی را به خارج کشور صادر نمائیم ودرمقابل ارز وسعاررا وارد کشور کنیم که به کمک آن بتوانیم وسایل وابزار مورد ضرورت را از خارج وارد کنیم که قا دربه ساختن وتولید آن در کشور ومنطقه نباشیم.
پیشنهادات:
1 – مهارآب های جاری درمنطقه واحداث سد وبند برای ذخیره آب درجهت استفاده آب زراعتی ،آب صنعتی ،آب تجارتی وآب آشامیدنی
2 – استفاده از شیوه های آبیاری سنتی وعنعنوی (آبیاری سطحی) وهمچنان استفاده ازآب های کاریزها وچشمه ها وترویج آبیاری زیرزمینی ،قطره ای وبارانی.
3 – ذخیره نزولات جوی وجلوگیری از خروج آب های جاری به خارج کشور.
4 – حفاظت مراتع وچراگاه ها، جنگلات طبیعی ومصنوعی وخاک های منطقه .
5 – بهره برداری از نباتات طبی ، سورت واستندرد آنها
6 – حفاظت ازحیات وحش ونژاد حیوانات وطیور اهلی در منطقه.
7 – مراعات تناوب زراعتی واصلاح حیوانات ونباتات .
8 – احداث فارم های زراعتی وحیوانی وباغات صنعتی وتجارتی.
9 – وقایه وتداوی امراض وآفات حیوانی ونباتی .
10 – ذخیره ،پروسس وسورت محصولات نباتی وحیوانی به روش علمی وصنعتی.
11 – جلوگیری از غصب اراضی ملی ودولتی توسط زمین خوران وزمین دزدان.
12 – جلب سرمایه های داخلی وخارجی برای رشد وانکشاف زراعت ،دامداری وباغبانی در منطقه.
13 – پلان گذاری وبرنامه ریزی عینی و واقعی برای انکشاف زراعت دامداری وباغبانی.
14 مدیریت ،منجمنت واداره علمی منابع تولیدی.
15 – حمایت از شرکت های تولیدی وتجارتی محصولات حیوانی ونباتی.
16 – استخدام کارشناسان ومتخصصین دربخش های زراعت دامداری ،باغبانی و و ترنری درتمام فارمها.
17 – بازاریابی برای محصولات حیوانی ونباتی درسطح داخلی وخارجی.
18 – استفاده بهینه ازمحصولات حیوانی ونباتی .
19 – رونق بخشیدن به محصولات صنعتی وتجارتی ازمنبع حیوانی و نباتی درمنطقه .
منابع ومآخذ مورد استفاده
1 – امیری،پوهاند غلام رسول،وضع خاک های زراعتی هرات، چاپ پوهنحی زراعت پوهنتون هرات درسال 1370.
2 – اطلس قریه های افغانستان درسال1353(جلد سوم ) چاپ پروژه مطالعات دیموگرافی احصائیه مرکزی.
3 – اطلس قریه های هرات در سال 1358 چاپ پروژه دیموگرافی وزارت پلان .
4 – حسن یار ، پوهاند داکتر سید امیر شاه ،ایکالوجی افغانستان ، پوهنحی زراعت کابل سال 1363.
5 – خوندمیر، حبیب السیر 1271 قمری چاپ سنگی تهران.
6 – رجایی، محمد ابراهیم ،راهنمائی هرات ، مطبعه دولتی هرات سال 1344.
7 – رنجبر ، داکتر احمد ،خراسان بزرک سال 1356 .
8 – ریاست آبیاری ومنابع آب هرات سال 1370.
9 – صدیقی ، پوهاند پیر محمد ، آفات مهم زراعتی افغانستان وطریق مبارزه با آنها ، پوهنحی زراعت پوهنتون کابل سال 1360.
10 – عارض ،پوهندوی غلام جیلانی،اقلیم حیاتی افغانستان ، چاپ پوهنحی ادبیات وعلوم بشری پوهنتون کابل سال 1351.
12 – مایل هروی ، جغرافیایی حافظ ابرو قسمت ربع خراسان (هرات )، به کوشش مایل انتشارات بنیاد فرهنگ ایران سال 1349.
13 – محمد الزمجی الاسفزای، معین الدین،روضات الخبات فی اوصاف مدینه هرات،بخش دوم سال897ھ ق چاپ دانشگاه تهران 1339 .
14 – نورستانی، محمد اکبر شورماج،جغرافیای عمومی افغانستان ،چاپ مطبعه وزارت تعلیم وتربیه جوزای سال 1350 .
15 – وزارت اقوام وقبائیل ،سروی مقدماتی چراگاه های هرات سال 1359 .
16 – هروی قاسم بن یوسف ابونصری هروی ، ارشاد الرزاعه سال 921 ھ ق چاپ انتشارات دانشگاه تهران سال 1346.
17 – یاد داشت های آمریت کاستر وسروی اراضی ولایت هرات ، ریاست عمومی کارتوگرافی وکادستر صدارت .
18 – گروه نویسندگان (1332) ، دائره المعارف افغانستان ،چاپ وزارت معارف صص129- 113 و 66- 99.
19 – حبیبی ، عبدالحی (1367) ، تاریخ افغانستان بعد ازاسلام ،چاپ چاپخانه آشنا صص 446-504
20 تالقانی ، نورالله (1361 ) ، افغانستان ما قبل آریایها ، چاپ مطبعه دولتی صص 36-35 و36-39 و124-133 و157-233.
21 – داکتر اکتم بابا یوف ومحمد رسول باوری (1363)، اساسات باستان شناسی، چاپ پوهنحی علوم اجتماعی پوهنتون کابل صص 64-70 .
22 – گروه نویسندگان (1350 ) ، افغانستان در پنجاه سال اخیر ،موسسه طبع کتب صص 120-130 و74-86 .
23 – گردیزی ،نیک محمد (1389 ) ، تاریخچه سیر وانکشاف زراعت در افغانستان ، چاپ وزارت زراعت آبیاری ومالداری صص 1-71 .
24 – هیئت باستان شناسی فرانسه در افغانستان (دافا) ،کابل 1982 م.
25 – هاشیمی ،سید سعیدالدین ، تاریخ معاصر افغانستان ،جلد اول ،چاپ پوهنحی تعلیم وتربیه پوهنتون کابل صص 1-36 .
26 – ریگماربرکلی وهلیموت (2010 ) فلور وپوشش گیاهی افغانستان (راهنمای سیر علمی افغانستان ) ترجمه محمد داود رفیق پور ، چاپ بن آلمان صص 136،135،123،121،120،119،45،36،23.
27 – امید ،عبدالرحیم (1395) تاریخ زراعت ودامداری افغانستان ،اتشارات قدس هرات صص 201.
28 – امید،عبدالرحیم (1388) برسی وضع زراعت حوزه جنوب غرب کشور،چاپ ستاره نقره ای هرات.
29 – امید ،عبدالرحیم (1395)آبیاری سطحی در افغانستان ، انتشارات قدس هرات .
30 – امید ،عبدالرحیم (1388) ،مبادی خاکشناسی ،چاپ ستاره نقره ای هرات.
31 – گروه نویسندگان (1389) هرات در یک چشم انداز ، چاپ وزارت اقتصاد افغانستان .
32 – امید عبالرحیم (1930) معرفی امکانات بالقوه ولایت هرات ،چاپ پوهنتون هرات.
33 – گروه نویسندگان (1389) گزارش کاری ولایت هرات در سال 1389 ،چاپ UNDP مقیم هرات.
34 – امین ، حمید الله (1354) جغرافیائی زراعتی افغانستان ، چاپ پوهنحی ادبیات پوهنتون هرات.
35 – گروه نویسندگان (1392) پروفایل هرات ، چاپ مدیریت ترویج ریاست زراعت ولایت هرات .