نویسندگان : پوهاند عبدالرحیم امید، استاد پوهنحی زراعت ، پوهنتون هرات و

جواد عزیزی، مدیر عمومی حفظ میراث های محیط زیست  ولایت هرات

سال :1395

 

چکیده

موضوع تحقیقی (تحت عنوان بررسی علل کاهش تنوع حیات وحش در ولایت هرات) را در این مقاله تحت مطالعه قرارداده ایم شامل تنوع زیستی افغانستان ،ساختارطبیعی ولایت هرات، حیات وحش در منطقه ، محلات زیست احتمال حیات وحش، عوامل تاثیرگذار بر تقلیل حیات وحش منطقه، کاربرد اقتصادی محصولات حیوانات وحشی در سطح بازار، دورنمایی حفاظت گونه ها وغیره مطالب میباشد.

تحقیق فوق بااستفاده از سفر به ولسوالی های ولای تهرات واز طریق مصاحبه با شکارچیان ، پرنده فروشان وشورا های ولسوالی ها انجام یافته که معلومات جمع آوری گردیده است.

نقشه کار ما در این طرح پژوهشی فوق ، تحقیق ساحوی،مشاهدات ومصاحبه هایی بوده که بیشترمطالعه موردی را در ولایت هرات تشکیل میدهد.

امیدو اریم که نتایج بدست آمده از این تحقیق بتواند در قسمت معرفی بخشی از منابع طبیعی کشور برای علما،دانشمندان ومردم محل ممد واقع گردد

15 جوزا خوشبختانه (سال 1395) در روزجهانی محیط زیست شعار(مبارزه باتجارت غیرقانونی حیات وحش) مطرح گردیده است.

واژه های کلیدی:

حیات وحش ، منابع طبیعی ، حیوانات، نباتات، پرندگان، محصولات وشکار

 

مقدمه

حیوانات وحشی از جمله منابع تجدید پذیر در کشور افغانستان بخصوص ولایت هرات می باشند. ولایت هرات با مساحت 61313 کیلومتر مربع وداشتن آبهای سطحی وافر(2.6 ملیارد مترمکعب) از دریایی هریرود بدست میآید.هرات از جمله ولایات مهم در سطح کشور می باشدکه این ولایت بطور اوسط ازسطح بحر 964 متر ارتفاع دارد  و اوسط حرارت سالانه آن 16 درجه سانتی گراد و اوسط باراندگی آن 240 میلی متر است.

در این ولایت در حدود 381 هزار هکتار زمین مزروعی بشکل آبی وللمی وجود دارد. این ولایت دارای اراضی وسیع چراگاهی وهمچنان جنگلات طبیعی در ولسوالی های شیندند، ادرسکن، غوریان، زنده جان، گلران، اوبه، کرخ، چشت شریف وکهسان می باشد. که در این مناطق حیات وحش در سابق به وفرت وجود داشته ولی فعلا در حدود 60 فیصد کاهش را نشان می دهد، که یک از پرابلمها ومشکلات اساسی را درسطح منابع طبیعی منظقه مشخص می نماید که بایست علل کاهش آنرا جستجو نموده ودر راه حفاظت این منابع طبیعی تلاش همه جانبه بخر ج دهیم.

لهذا به نظرمیرسد که تا اهمیت حیات وحش برای مردم منطقه فهمانده شود،سطح آگاهی واطلاعات آنها ارتقا یابد و در قسمت آگاهی دهی عامه از هیچ نوع تلاشی دریغ به عمل نیاید.

تا بتوانیم در قسمت حفاظت حیوانات در حال انقراض وجلوگیری  و نابودی آنها گام های استوار تری را برداریم . هدف از این تحقیق عبارت از آگاهی دهی عامه، معرفی حیات وحش منطقه، آشنایی به منابع ملی وطبیعی کشور وبالاخره تلاش همه جانبه تمام مردم برای حفاظت این ثروت ملی وطبیعی می باشد.

حیات وحش(Wild Life) شامل تمام نباتات وحشی وحیوانات است که در جنگلزارها ، مزارع ، چراگاه ها وزمین های بایر مسکن گزیده ونیازمندیهای حیاتی خود را از محیط طبیعی ماحول خود بدون کمک اساسی انسان ها در تمام دوره حیات خود بدست می آورد. یا به عباره دیگر حیات وحش به حیوانات شکاری اطلاق می شود که در محیط های طبیعی خود بطور آزادانه حرکت کرده وتمام ضروریات حیاتی خودرا از چرخه محیط زیست بدست می آورند.

منجمنت واداره حیات وحش آن فعالیت های را احتوا مینمایدکه جهت افزایش ارزش حیات وحش برای انسانها وجلوگیری از انقراض نسل شان بکار رود.

منجمنت حیات وحش یا مدیریت چراگاه وجنگلات روابط متقابل با همدیگر میداشته باشند.

ارزش حیات وحش بطور خلاصه عبارت اند از:

• ارزش تجارتی(توریزم وشکار)
• ارزش تفریحی(سپورت ،شکار، ماهی گیری ، گردش، عکس برداری، سیاحت وهواخوری)
• ارزش بیولوژیکی (تقویت خاک، گرده افشانی نباتات وتنظیمات بیولوژیکی..)
• ارزش اجتماعی ( فرحت وخوشی انسانها، صحت جسمی انسانها،…..)
• ارزش زینتی(تماشایی زیبایی ومرغوبیت حیوانات وطیور)
• ارزش علمی(اجرای عملیات بالای حیوانات، انتقال ژن های موثر)
• ارزش ایکولوژیکی(جز جامعه حیاتی وایکوسیستم وبایوم ها است)

تا حا لا در افغانستان در حدود 119 نوع حیوان وحشی شناخته شده است. که بیشتر آنها در سطح ولایت هرات هم وجود دارد.

 

 

 

مروری بر وضعیت تنوع زیستی افغانستان

مشخصات ایکالوژیکی، جغرافیایی طبیعی واقلیمی افغانستان نظیر موجودیت کوهپایه های وسیع، حوضه های آبی متعدد، جنگلزار های انبوهوباز ، بیابانها، دریاچه ها مناطق مردابی وبوته زارهای غنی از گیاهان چندین ساله ، عبارت از منابع حایز اهمیت رشد وتکامل گونه های مختلف جانوری ر ا در مناطق شمال ،مرکز،غرب وجنوب وشرق این کشور مساعد ساخته ومستندات تاریخی افغانستان نیز اشاره کلی براین مدعا داشته طوریکه شاهان سامانی  ومغولی در کتاب خاطرات خود از موجودیت گونه های متفاوت حیات وحش یاد آوری نموده واز ساحات وسیع جنگلی وعلفچری بادغیس در قصیده مشهور پادشاه سامانی(بوی جوی مولیان) یاد نموده واز مشاهده گله های بزرگ آهو وبز کوهی توسط شاهان بابوری نیز یاد آوری گردیده است .

در افغانستان حدود(120 ) نوع پستاندارشامل گوشتخواران ، انواع جوندگان از قبیل موشها ، خرگوشها، انواع خفاش ها، میمون ویکتعداد زومعشتین گوشتخوار وعلفخوار مانند بقه ها سگ آبی وسمور وموجودیت انواع حشرات ثبت گردیده است.

بشمول انواع ذکر شده در افغانستان اضافه از(500) نوع پرنده بشمول انواع شکاری، مهاجر وزینتی وجود داشته وبتعداد (27) نوع انواع جانوران آبی مانند مار ماهی، ماهی، خرچنگ ها سنگ پشت ها، سوسمار آبی وغیره در رودخانه وحوزه های آبی کشور زیست داشته ونیز یکتعداد زیادی خزندگان مانند مارها وسوسمار نیز ثبت گردیده وهمچنان این کشور غنی از نباتات با ارزش چراگاهی ، طبی وکاربردی بوده که تابع حوزه های متفاوت ایکالوژیکی این کشور میباشد.(1/ص 20)

با آنهم افغانستان هنوز کشوریست که گامهای اساسی در راستای تحقیق ومطالعه زیست بومها وارایه احصاییه های دقیق نوعیت ووضعیت زیست گونه را به مرحله اکمال قرار نداده است.

مناطق حفاظت شده در افغانستان

ساحات حفاظت شده علاوه بررفع نیاز مندیهای هموطنان در تحکیم رشد اقتصاد ملی ،حفاظت محیط زیست وتعادل ایکوسیستم اهش ارزنده را داشته میتواند وبر اساس نورم جهانی در هر کشور باید تا 7 فیصد اراضی آن تحت پوشش ساحت حفاظت شده بمنظور حفاظت زیست بومهای مختلف حیوانی ، نباتی ویا هم مناظر طبیعی وفرهنگی باشد ودسته بندی گردد.که خوشبختانه در افغانستان نیز چنین ساحه طبیعی کشور بدینمنظور از گذشته ها اختصاص داده شده بود که متاسفانه بعضی از این ساحات در طول سی سال گذشته شدیدا متاثر گردیده است وبعضی ساحات هم قابل استحصال وبهره برداری میباشد (2/ص12).

بعضی ساحات حفاظت شده در افغانستان

شماره	نام ساحه	موقعیت	مساحت به هکتار	مقاصد خاص
1	کول حشمت خان	ولایت کابل	191 هکتار	پناگاه طیور
2	دشت ناور	غزنی	7500 هکتار	پناگاه طیور
3	پامیربزرگ	بدخشان	67938 هکتار	محافظت حیات وحش
4	آب ایستاده غزنی	غزنی	27000 هکتار	پناگاه طیور مهاجر
5	دره آجر	بامیان	90000 هکتار	محافظت حیات وحش
6	بند امیر	بامیان	41000 هکتار	پارک ملی

(2/13 )

لازم به ذکر است که از مجموع ساحات ذکر شده بند امیر ولایت بامیان نظر به مناظر بی مانند طبیعی وفرهنگی بعنوان اولین پارک ملی افغانستان وواخان بدخشان نیز بعد از تکمیل مطالعات کلی آن ونظر به موجودیت گونه های ارزشمند جانوری نظیر موجودیت پلنگ برفی ، آهوی ماکوپولو وطبیعت دست نخورده وبکر آن مانند ساحات(تیگر مانسور،جهیل چقمنتین ، ساحه حفاظت شده پامیر کلان ، دره واخجیر ودره های دیگر منحیث ساحات حفاظت گاه مطلق طبیعی ، ساحه آبده طبیعی ،ساحه زیست گاه یا تنظیم انواع بحیث دومین پارک ملی افغانستان در سال (1392) بعد از بند امیر در ولایت بامیان رسما از طرف اداره ملی حفاظت محیط زیست ووزارت زراعت افغانستان اعلان گردیده است (3/ص 19)

انواع تحت انقراض حیات وحش افغانستان

انواع تحت انقراض حیات وحش افغانستان عبارت از مجموع تنوع زیستی کشور شامل جانوران ویا گیاهان با ارز ش که استفاده بهیننه ودوامدار از آنها بمدت سالیان متمادی چی توسط انسانها ویا هم شرایط طبیعی مانند خشکسالیها وضعیت زیست آنها ر ابه خطر نابودی کشانیده که این انواع بعد از مطالعه دقیق توسط تیم کمیته اجراییوی اداره ملی محیط زیست افغانستان که متشکل از افراد تحصیل کرده ومتخصص داخلی وهمچنان مشارکت نهادهای معتبر جهانی رسما جمع آوری وفهرست گردیده است.

دراین مجموعه بیشتر انواع حیات وحش افغانستان شامل پستانداران ، پرندگان وبعضی نباتات با ارزش بوده که نظر به ماده (47) قانون محیط زیست افغانستان بعد از دسته بندی انواع قابل استحصال وانواع تحت انقراض توسط کمیته متذکره هرگونه استفاده نظیر شکار ، تجارت ویا خرید وفروش این انواع بدون اجازه اداره ملی حفاظت محیط زیست افغانستان جدا ممنوع بوده که انواع متذکره قرار جدول آتی میباشد(18/ص4)

 

 

انواع حیات وحش در افغانستان

نام به فارسی	نام به انگلیسی	نام به لاتین	سال فهرست شد
خفاش لب خمیده شرقی خفاش دراز انگشت شبیری خفاش مغاره یی بیکنتکس خفاش موش گوش صغیر خفاش موی دار بخارایی خفاش جیوفری خفاش هاگسن خفاش مغاره نشین کشمیری خفاش موی دارنیپالی خفاش مغاره یی نیپال خفاش سرخ کمرنگ خفاش سرخ کوهی خفاش گوش دراز صحرایی خفاش نعل مانندبلیسیس خفاش نعل مانند بخارایی خفاش نعل مانندکبیر خفاش نعل مانند صغیر خفاش نعل مانندبلایت خفاش موش دم صغیر خفاش موش دم کبیر خفاش موش دم کوچک خفاش دم آزاد مصری خفاش دم آزاد اروپایی خفاش برهنه سرین قبرستان خفاش ابلق موش پلنگ روباه دشتی کفرموش دم پهن کفترموش بزرگ سنگ پشت افغانی	Easter Bent-Winged Bat Schreibers Long-fingered Bat Bechsteins Myotis Lesser Mouse-eared Bat Bokhara Whiskered Bat Geoffroy Bat Hodgsons Bat Nepalese Whiskered Bat Nepal Myoti Lesser Noctule Nyctalus montanus Desert long-eared Bat JavanPipistrelle Common pipistrelle Savis pipistrelle Least pipistrelle Pipistrelle Kuhls Kuhls pipisterlle Blasius’ Horseshoe Bat Bokhara Horseshoe Bat Grreater Horseshoe Bat Lesser Horseshoe Bat Blyth’s Horseshoe Bat Lesser Mouse – tailed Bat Greater Mouse- tailed Bat Small Mouse –tailed Bat Greater Asiatic Yellow House Bat Egyptian Free-0tailed Bat European Free –tailed Bat Naked- rumped Tomb Bat Particoloured Bat Marbled Polecat Rupell’s Fox Small     Kashmir    Flying squirrel Afghan Tortoise	Miniopteru Fuliginosus Miniopterus schreibersii Myotis Bechsteinii Myotis blythii Myotis bucharensis Myotis emarginatus Myotis Formosus Myotis longipes Myotis nipalensis Nyctalus leisleri Nyctalus montanus Otonycteris hemprichii Pipistrellus javanicus Pipistrellus Pipistrellus Pipistrellus savii Pipistrellus tenuis Pipistrellus coromandra Pipistrellus Kuhlii Rhinolophus blasii Rhinolophus bocharecus Rhinolophus Ferrumequinum Rhinolophus hipposideros Rhinolophus Lepidus Rhinopoma hardwickii Rhinopoma microphyllum Rhinopoma muscatellum Scotophilus heathii Tadarida aegyptiaca Tadarida teniotis Taphozous nudiventris Vespertilio murinus Vormela Peregusna Vuspes rueppellii Eoglaucomys Fimbriatus Petaurista Petaurista Testudo horsFieldii	1389 1389 1389 1389 1389 1389 1389 1389 1389                                 1389                 1389

(4/ص35)

 

 

فهرست انواع تحت حفاظت حیات وحش افغانستان (4):

نام حیوان به فارسی	نام به انگلیسی	نام به لاتین	سال فهرست شد
خفاش بار بستل شرقی گوزن باختری آهوی هندی آهوی معمولی کفتار روباه خاکی بزمارخور بزرنگ پشک کرکال تازی پلنگ چیتا خرگوش خاکی سیاه گوش گرگ آهوی ختن پشک کوهی گوسفند نخشیر پلنگ معمولی پشک جنگلی گوسفند ماکوپولو گربه جنگلی پلنگ برفی خرس قهوه ای خرس سیاه گربه دشتی روباه کورساک خفاش پوز دراز شغال طلایی خفاش باتاز خفاش نصواری بزرگ خفاش شب پرست خفاش دیرشگوفا گوره خر گربه ریگی خفاش کمرنگ پوزبرگ سگ آبی خفاش بزرگ خون آشام خفاش لب خمیده شمالی خفاش دراز انگشت خفاش مغاریی خفاش موش ، گوش صغیر خفا ش مو دار بخارایی خفاش جیوفری خفاش هاگسن خفاش مغاره نشین کشمیری	Eastern Barbastelle Bactrian Deer Indian Gazelle Goitered Gazelle Striped hyaena Stone marten Mehely’s Horseshoe Bax Bsanford’s fox Markhor Siberian Ibex Caracal Asitic Cheetah Cape Hare Eurasian Lynx Wolf MuskDeer PallasCat Urial PersianLeopard LeopardCat Argali Jungle Cat SnwLeopard Brown Bear Asiatic Black Bear Wildcat Corsac Fox Trident Leaf-nosed Bat Goldenjackal Botta’s Serotine Cobi Big Brown Bat Sind Serotine Bat Serotine Asiatic Wild Ass Sand Cat Fulvus Leaf-nosed Bat Otter GreaterFalseVampire Eastern Bent-winged Bat Schreiber’s Long-ofingered Bat Bechstein’s Myotis Lesser Mouse-earedBat Bokhara whiskered Bat Geoffoy’s Bat Hodgson’sBat Kshmir Cave Bat	Barbastella leucomelas Cervus elaphus bactrianus Gazella bennettii Gazella subgutturosa Hyaena hyaena Martes Foina Rhinolophus mehelyi Vulpes cana Capra sibirica Caracal caracal Acinonyx jubatus Lepus capensis Lynx lypus Canis lupus Moschus cupreus Otocolobus manul Ovis orientalis Panthera purdus Prionailurus bengalensis Ovis ammon polii Felis chaus Ursus arctis Ursus arctos Ursus thibetanus Felis silvestris Vulpes corsac Asellia tridens Canis aureus Eptesicus bottae Eptesicus gobiensis Eptesicus nasutus Eptesicus serotinus Equus hemionus Felis margarit Hipposideros fulvus Lutra lutra Megaderma lyra Miniopteros fuliginosus Miniopterus schreibersii Myotis bechteinii Myotis blythii Myotis bucharensis Myotis emarginatus Myotisformosus Myotis longipes	1388 1388 1388 1388 1388       1387 1387 1387 1387 1387 1387 1387     1387 1387 1389     1389 1389 189

(3/ص89)

 

 

 

 

 انواع پرندگان شامل لیست تحت  حفاظت در افغانستان:

نام پرنده به فارسی	نام به انگلیسی	نام به لاتین	سال فهرست شد
	Shikra	Accipiter badius	1389
	Sparrowhawk	Accipiter nisus
	Cinereos Vulture	Aegypius monachus
	Baikal Teal Golden Eagle Greater Spotted Eagle Steppe Eagle Short-earedOWL Long-eared OWL Little OWL FerruginousDUCK Eurasoan Eagle-owl Buzzard Long-legged Buzzard Short-toed Snake Eagle Western Marsh-harrier Northern Harrier Pallid Harrier Merlin Laggar Falcon Barbary Falcon Peregrine Falcon Eurasian Hobby Common Kestrel Red-FootedFalcon CollaredOWlet Lammergerier Griffon Vulture Himalayan Vulture White-tailed Eagle Bonelli’s Eagle Booted Eagle Black-earedKite Pallid Scops-Owl Common Scops-Owl Osprey Great White Pelican	Anas Formosa Aquila Chrysaetos Aquila Clanga Aquila nipalensis Asis Flammeus Asio Otus Athenenoctua Aythya nyroca Bubo Bubo Buteo RuFinus Cricus Cyaneus Circus Pygargus Circus macrourus Falc plegrinoides Falco colu,barinoides Falco peregrines Falco subbuteo Falco tinnunculus Falco vespertinus Glaucidiu, brodiei Gypaetus barbatus Gyps Fulvus Gyps himalayensis Haliaeetus albicilla Hieraaetus Fasciatus Hieraaetus pennatus Milvus lineatus Milvus migrans Otus brucei oOtus scops
		Pandion haliaetus Pelecanus onocrotalus Falco Jugger
	Tawny Owl
درخت جلغوزه	Jalghoza Pine	Pinus Gerardiana
درخت نیشتر	Himalayan White Pine	Pinus Wallichiana

(3/ص90)

ساختار طبیعی ولایت هرات

ولایت هرات با مساحت مجموعی (61313) کیلومتر مربع در بین (62) درجه و(20) دقیقه طول البلد شرقی و(34) درجه و(45) دقیقیه عرض البلد شمالی موقیعت داشته وبطور اوسط (945) متر از سطح بحر ارتفاع داشته که در ایام تابستان اوسط گرمایی مثبت 45 درجه ودر زمستان با برودت متوسط منفی(14 ) درجه سانتی گراد را نیز تجربه کرده است که خشکسالی های نزدیک به دو دهه اخیر باعث پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی گردیده ودر نبیجه رطوبت هوا تقلیل یافته است.

جغرافیای طبیعی این ولایت عموما شامل ساحات نیمه دشتی وکوهی بوده که حصص جنوبی آن بیابانی ونیمه بیابانی وحصص شمالی آن کوهستانی وتپه ای میباشد.

کوه های عمده ومشهورآن که بیشترین منابع طبیعی وآبی این ولایت را بخود جای داده ادامه رشته کوههای سیاه کوه وسفید کوه بوده که از مناطق مرکزی افغانستان به طرف مناطق شمال غربی وجنوب ولایت در موازات دریای هریرود امتداد یافته که از ارتفاع کوهپایه ها درقسمت های جنوبی این ولایت کاسته میشود ، دراین رشته جبال جنگلات بصورت انبوه وپراکنده انتشار یافته ودامنه های این کوهها چراگاه های حایز اهمیت راتشکیل میدهد.

دریای هریرود رود گز ادرسکن ، هاروت وکشک رود از نگاه منبع آبی حایز اهمیت بوده که تنها هریرود با ظرفیت آبی خویش(119040 ) هکتار زمین را در مربوطاط این ولایت آبیاری مینماید که در صورت مهار این آبها نقش مده ای در احیا ایکوسیستم منطقه از جمله بهبود تنوع حیات، مصونیت غذایی وتوسعه کمربند سبز حاشه هریرود بطول صدها کیلومتر مربع را درمقابل بادهای موسمی (120) روز هرات خواد داشت.

از طرف دیگر تخریب خاکهای حاصلخیز در این ولایت بعنوان پیامد منفی ودر حال توسعه دانسته شده که خطر فرسایش خاک وبیابان زایی هم اکنون بسیاری از ساحات این ولایت را در مناطق شمال ، غرب وجنوب این ولایت نسبت به قطع درختان جنگلی، تخریب بوته زارها ، دیم کاری، وچرای مفرط تهدید جدی نموده طوریکه بیشتر ساحات ولسوالی های غوریان ، گلران ، کهسان، وشهرک تورغندی این ولایت هم اکنون در معرض فرسایش ریگهای روان قرار گرفته وپیامدهای حوادث طبیعی غیر مترقبه همه ساله صدمات مالی فراوانی ر ابه وضعیت زیست اهالی وارد مینماید. نظر به شواهد در این ولایت حیات وحش متنوعی از جمله انواع گربه سانان ، سم پایان،پرندگان، جوندگان وخزندگان نظیر مارها وسوسمارها زیست مینموده است.(5/ص76)

حیات وحش موجود در منطقه

نظر به معلومات جمع آوری شده توسط ریاست حفاظت محیط زیست ولایت هرات وپوهنحی زراعت پوهنتون هرات حیوانات وحشی از قبیل آهو، بزکوهی، گوسفندکوهی،نخشیر، پلنگ کوهی، تازی پلنگ، انواع گربه های وحشی، روباه ، شغال خرگوش،کفتار، گرگ، سیخول، خارپشت ها، خرس، سگ آبی، سمور،انواع جوندگان نظیرموش ها وسنجاب ها، خزندگان از قبیل مارها وسوسمار ها وهمچنان پرندگان بومی ومهاجر از قبیل باز ، انواع لاشخورها،کلاغ، زاغ، مینا، طوطی، کبک، قرقاول،میش مرغ، انواع عقابها، مرغابی،غاز، فلامینگو، قوطان، کلنگ های خاکستری وانواع آبزیان مانند ماهی ها ، خرچنگ ها وانواع جلبک ها در سطح این ولایت زیست مینموده است.

نظر به بررسی های مقدماتی این ریاست از سال 1386 به این طرف در سطح این ولایت وبا استناد به گفته های مردم محلی گله های شصت تایی خوک درسال (1345) در بیشه های وجنگلات پسته وارچه کشک کهنه ولایت هرات وبادغیس گله های هفت تایی گوسفندکوهی در دامنه های بند سبزک متصل به سرحد هرات وبادغیس گله های هشت تایی آهو در سال (1375) در دامنه های کمر کلاغ که متصل به شهر هرات میباشد بمشاهد رسیده است.

باز هم در سال(1385) نقل از ساکنین ولسوالی کشک کهنه که یک پلنگ با سه توله اش حین عبور از سرک دراسنای شب با استفاده از روشنایی چراغ موتر یکی از توله هایش طور زنده در منطقه زنده حشم این ولسوالی شکار وبه یکی از کارمندان موسسات فروخته میشود وهمچنان در همین سال یک قلاده پلنگ نشانی گذاری شده ( ممکن از ترکمنستان بوده باشد) توسط مردم قریه زنده حشم ولسوالی متذکره حین حمله بالای مواشی از بین برده میشود.(6 /ص 28)

همچنان قرار سروی سال 1393 که  بعمل آمده با همکاری مالی تیم ایکالوژی دفتر هلپ هرات از طریق مصاحبه ها از سطح چهار ولسوالی هرات مانند غوریان، ادرسکن، اوبی، وولسوالی رباط سنگی هرات ثبت وشناخت شکار چیان حرفه ای در سطح شهرو ولسوالی های وبازار پرنده فروشان موجودیت انواع متعددی از حیات وحش مانند،نخشیر، آهو، بزچوش، خوک در ولسوالی غوریان و(ومناطق دشتی همطرحد با کشورایران ) مشاهد گردیده وهم اکنون دهها راس آهو که بصورت زنده در غوریان نگهداری میشود نشانه موجودیت آن میباشد، گوسفندکوهی،موش پلنگ، سگ آبی، سمور، گرگ، کفتارخط دارومیش مرغ (بومی این ولایت وساحات همجوار)در ولسوالی ادرسکن ومناطق صعب العبوروکوهستانی آن، موش پلنگ، راسو،سنجاب بانام محلی (قصراق) ، گورکن، گربه وحشی در ولسوالی های ( اوبی ومناطق همجوار آن )زیست داشته بنا به همین سروی طی سال روان از ولسوالی اوبه ولایت هرات دونوع سوسمار که بنام محل( بزچوش وقاشقک ) یاد میگردد از سطح ولسوالی اوبه بمقصد پاکستان خریداری گردیده است.

همچنان گرگ، روباه، موش،پلنگ گوسفند کوهی، بزکوهی، خوک، گربه وحشی در مناطق کوهستانی جنگلات سیا ه چوپ وپسته لیق در ولسوالی رباط سنگی وکشک کهنه هرات وانواع متعدد سوسمار های بزرگ یا(بزمجه) قوطان، کلنگ ریشدار، کلنگ سایبریایی ( غاز که مرغابی سرسرخ) نیز گفته می شود در اطراف در یایی هریرود ومناطق مرطوب وهمچنان بقسم نگهداری در باغ وحش های خصوصی در داخل شهرهرات جمع آوری ونگهداری میشود تثبیت گردیده است . (7/ص11)

فهرست بخشی از حیات وحش در ولایت هرات وزون غرب.

انواع حیوانانت وحش	محلات زیست	پرندگان بومی	پرندگان مهاجر	محلات زیست ممکن
بزکوهی	ادرسکن، اوبه	کبک	قرطان	هرات
گوسفند کوهی	کشک، ادرسکن،اوبه	توهو تیهو	کلنگ خاکستری	بیشتردراطراف دریای هریرود
نخشیر	ادرسکن،غوریان	سیاسینه	فلامینگو
آهو	غوریان، کوهسان، شیندند،گلران	کبوتر	مرغابی سرسرخ
غزال خرگوش صحرایی سخول گربه وحشی گربه دشتی گربه خالدار گرگ کفتار پلنگ پلنگ تازی خروحشی روباه خوک سگ آبی سمور(سیاهک) موش خرما موش های صحرای گورکن موش خرمای کوچک سنجابدرختی(قصراق) سنجاب زمینی خارپشت لاک پشت انواع خفاش ها انواع مارمولک ها مارها	غوریان، گلران سبزوار،ادرسکن،غوریان تمام ولسوالی های هرات اوبه، چشت غوریان چشت تمام ولسوالی های هرات ادرسکن کشک کهنه ، غوریان گلران مناطق مرزی ایران تمام ولسوالی های هرات گلران،کهسان، رباط سنگی ادرسکن، اوبه اوبه ، چشت بیشترساحات ولایت بیشترمناطق بیابانی کرخ،گذره   کشک کهنه تمام ساحات ولایت تمام ساحات در تمام مناطق ولایت تمام ولایت هرات که دو نوع آن بنام بز چوش وقاشقی سال 1393 توسط پاکستانی ها خریداری شده بود	میش مرغ  باز باز خرمایی عقاب خالدار عقاب کوچک باشه کرگس سیاه بزرگ کرگس خاکستری کرگس کوچک کرگس مصری بوم شاخداربزرگ بوم معمولی شاهین زاغ کلاغ گنجشک بلبل عندلیب بلبل هزار داستان ساحره سی سی جل سارمینا علکه مینا فاخته لک لک کوچک لک لک سفید مرغابی سرسفید(قاشقال تاق)	لگ لگ پرستو شانه سر زردچه کلنگ نوک پهن سوزکرا مرغ زیبورخوار
		قوتان سفید (پلیکان) قوتان خاکستری غازخاکستری قوی گنگ هما قرقاول مرغ حشره خوارآبزی مرغابی سرسبز حواصیل شب(لگ لگ) چلچله مرغابی بور شاهین پاسرخ جغد کوچک جغد میمون رخ بوم گوش دراز بلبل سنگ شکن بودنه پرستو طوطی لوشخورک جل طوق دار (چکاوک) جل کاکولی موش جل چرخ قمری کبوتر چاهی

(22/ص172 )

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تنوع حیات وحش دیگر مناطق(9):

فراه		بادغیس		غور
انواع حیوانات وحشی	محلات زیست	انواع حیات وحش	محلات زیست	حیات وحش	محلات زیست
گرگ شغال روباه پلنگ خوک خرگوش کوهی گوسفند کوهی(ملمیش) نخشیر بزکوهی موش دوپا موش صحرایی موش خرما کفتار آهوی معمولی	کوههای پرچمن، خاک سفید،دشت بکوا،کو ه های اناردره ونوارمرزی ایران ، جوین،پشت کوه قلعه کاه محلات ززیست عمومی بیشتر انواع ذکرشده میباشد	روباه خوک گرگ پلنگ کوهی شغال کفتار گوسفندمارکوهی آهوی سگ لوحه سیاهک	ولسوالی مرغاب وجون بادغیس	گرگ روباه آهو خرگوش خرس خوک شگون(جیره) سیاهک(سمور) خارپشت موش خرما پشک موش موش بالدار پشک کوهی پلنگ مهاجر

انواع ذکرشده عبارت از بخشی حیات وحش این حوزه بوده که دربیشتر مناطق تاهنوز بنوعی زیست مینمایند(8/ص25).

لازم به ذکر است که ساحات زیست حیات وحش درحوزه غرب متنوع بوده طوریکه مناطق سرحدی کشور باایران وترکمنستان نسبت به موجودیت جنگلات وتوپگرافی ساحه ازنگاه موجودیت حیات وحش غنامندتربوده ودراین مناطق حیات وحش دایماً درحال تردد درفصول معین سال میباشند.

 

 

 

 

محلات زیست احتمالی حیات وحش

بنا به اطلاعات جمع آوری شده وشواهد کنونی از جمله موجودیت حیات وحش مانند(پوست) وزنده آنها حاکی از موجودیت اکثر گونه های حیات وحش مانند، گرگ، روباه، آهو، گربه وحشی، پلنگ، سگ لوحه سموروهمچنان طیور باارزش بومی مانند میش مرغ میباشد. که بیشتر در ساحات مرتفع کوهستانی، دشت ها، مناطق جنگلی، وبوبه ای بخصوص مناطق همسرحد بازیست گاهای حیات وحش کشورهای همسایه از جمله ایران وترکمنستان زیست وبمشاهد رسیده است.

مناطق بیابانی وجنگلی گلران، کشک کهنه، کشک رباط سنگی،کهسان،غوریان وسبزوار عبارت از مناطق می باشد که از تنوع خوب حیات وحش مانند، آهو، نخشیر، بزکوهی، گوسفندکوهی هنوز هم برخوردار بوده که بیشتر انواع ذکر شده در موعد خاص فصلی از سرحدات مرز ی کشور های همسایه داخل این ولایت شده که توجه شکار چیان ر ابمقصد صید هنوز جلب نموده طوریکه تنها در ولسوالی غوریان هرات هم اکنون در خانه های شخصی دهها راس آهو بمقصد فروش نگهداری میگردد وحتی نظر به گفته بعضی از شکار چیان از میدان هوایی هرات نیز چندین راس از این حیوانات به شهر کابل ارسال گردیده وقرار بررسی سال (1390) گله های گراز وحشی در مناطق مصطفی بیک ولسوای کهسان بمشاهده رسیده که بیشتر در میان جنگلات گز وبوته زار های اطراف هریرود در مناطق مرزی با ایران زیست نموده وحتی در بعضی موارد به حاصلات محلی مردم نیز صدمات جدی وارد نموده است نشانه بهبود وضعیت زیست آنها میباشد(10/ص 70).

همچنان میتوان بعضی از دیگر نژاد های حیات وحش مانند گوسفند کوهی ، کفتار ، گربه وحشی ، سگ آبی، سمور، گرگ، شغال، روباه، وموش پلنگ، را در ولسوالی های ادرسکن، اوبه وچشت شریف مشاهده نمود طوریکه یکجوره موش پلنگ بدست آمده طی سال (1389) بواسطه ریاست محیط زیست هرات از اطراف رود گز ادرسکن شکار وبمقصد فروش به بازار آورده شده بود که نشانه تثبیت موجودیت آن بوده وقرار بررسی های ریاست متذکره از مارکیت های فروش پوست انواع گربه وحشی ، سگ آبی، سموراز ولسوالی های چشت واوبه این ولایت غرض فروش توسط مردم محل شکار وبه بازار عرضه گردیده است.(2 / ص13)

عوامل تاثیر گذار بر تقلیل حیات وحش منطقه

قرار معلوم بیشتر گونه های حیات وحش در ولایت هرات مانند پستانداران ، جوندگان، طیور وخزندگان  در این ولایت وساحات همجوار (غور ، بادغیس وفراه) زیست مینموده است که تقلیل تا سرحد انقراض این نسل ها را میتوان نتیجه پیامد های منفی طبیعی وغیر طبیعی از جمله تخریب واشغال زیست گاهها، خشکسالی های دوامدار، فقراقتصادی وشکار دانست.

طوریکه قبلا تذکر داده شد نفوس قابل توجه حیات وحش طی سنوات 1345 به نقل از ساکنین محلی وافراد مسن ولسوالی کشک کهنه در جنگل زار های پسته آن ولسوالی زیست مینموده که اینک به ندرت میتوان آنهارا نسبت به قطع دوامدار جنگلزار های هرات وبادغیس وسایر محلات زیست آن در دیگر نقاط این ولایت بدست آورد.

از جانب دیگر تداوم خشکسالی ها ظرف دودهه گذشته وتاثیرات ناگوار آن بالای ذخایر آبی از جمله آبهای (سطح الارضی) وپوشش گیاهی منطقه طی سالیان اخیر ، مردم را مجبور به مهاجرت وبهره برداری بیشتر  از منابع طبیعی تشویق نموده ونظر به معلومات ریاست زراعت ولایت هرات اضافه از (50) فیصد ساحات جنگلی ومرتعی پسته ، ارچه وهمچنان جنگلزارها ی خنجک ، بادام تلخ وبوته زارهای انبوه مناطق مرزی غوریان ، سبزوار، کهسان وادرسکن در جنوب وغرب این ولایت آسیب جدی دیده طوریکه بیشتر این اراضی توسط مردم پوشش نباتی آن قطع وشاحات علفچر آن که بیشک بهترین زیست گاه حیات وحش بوده به دامنه تخریب ونابودی آن افزایش یافته وبیابان زایی هم اکنون سیر صعودی را می پیماید.

نظر به موجودیت 36 سال جنگ ، توزیع وانتشار انواع اسلحه در سنان مردم ، نبود قوانین موثر وباز دارنده کنترول شکار طی سالیان گذشته وعدم تنفیذ قوانینی موجوده در مورد ممنوعیت شکار توسط مجریان قانون ، زمینه موثر تر شکار را در گوشه وکنار این ولایت بوجود آورده است که موجودیت محصولات  متنوع (پوست وشاخ) حیات وحش از جمله پوست پلنگ تازی به همراه توله هایش که طی سال (1387) از ولسوالی گلستان ولایت فراه شکار گردیده بود ، پوست های سگ آبی ،سمور که از ولایت های غور ، بادغیس  وهلمند آورده شده بود ، پوست های گرگ، روباه ، شغال ، آهو،از گوشه وکنار ولسوالی های این ولایت شکار ووارد مارکیت های فروش شهر هرات گردید وهمچنان در یافت یک جوره موش پلنگ از نزد عوامل فروش آن که از ولسوالی ادرسکن بوده طی سال (1389) توسط ریاست محیط زیست هرات  ورهایی مجدد آن در ساحه مبین تداوم شکار در این حوزه می باشد.(11/ص26)

گر چه شکار درندگان توسط مردم محلی صورت گرفته ونظر به پرسشهای بعمل آمده از فروشندگان در وقت حمله بالای مواشی اهلی آنها از بین برده شده تا اندازه جنبه تجارتی شکار در اطراف را در مودر بعضی از انواع نفی مینماید ، درصورت صحت به جرت میتوان از پیامد تقلیل در توازن زنجیره غذایی طبیعت واز بین رفتن تسلسل طبیعی که اصل توسعه زیست بومهای منطقه است ر اشاهد بود.

چنانچه کمبود حیوانات شکاری نامبرده به اضافه تقلیل در نسل پرندگان شکاری عقاب، باز ودیگر انواع، ازدیاد نسل جوندگان مانند موش ها را ببار آورده که نظر به مشاهدات مردم محل در ساحات پسته لیق ولایت بادغیس وهرات باعث تخریب خاک وقطع ریشه درختان پسته ودر آخر خشکیدن جنگلات ر افراهم مینماید.

کاربرد اقتصادی محصولات حیات وحش در مارکیت

نظر به مطالعه تنوع زیستی از جمله ( حیات وحش) در سطح هرات ونتایج گفتگو با گروه های مختلف صنفی مانند پوست فروشان ، شکار چیان حرفه ای وباز ار مخصوص وقدیمی پرنده فروشان هرات نشان میدهد  که فروش انواع حیات وحش ومحصولات آن مانند ( پوست ویازنده) آن از قدیم بعنوان متاع وکالای تجارتی مورد ضرورت مارکیت های داخلی وتجارتی هرات بوده است.

قرار اطلاعات جمع آوری شده از بازار هرات یک قطعه پوست پلنگ بعد از دباغی وپروسس به ارز ش 40 تا 50 هزار افغانی در بازار انتیک فروشی هرات بفروش رسیده وهمچنان یک قطعهوست گرگ وروباه بعد از دباغی وپروسس تا اضافه از ده هزار افغانی نیز بفروش رفته که فروش آن جنبه تجارتی به خارج از کشور ویا هم جنبه دکوری منازل رهایشی داخلی را دارد.

قرار آخرین محموله جمع آوری شده پوست حیات وحش توسط ریاست حفاظت محیط زیست هرات از سطح بازار فروش طی سال (1392) بمقدار (54) قطعه پوست آهو بوده که بعد از گفتگو با افراد زیدخل معلوم گردید که پوست های متذکره از ولایت بادغیس وفاریاب وارد هرات گردیده بود که ارزش فی قطعه پوست آهوبین (700 الی1000) افغانی ارزش اقتصادی داشته وبیشتر مورد استفاده آن در ساخت وساز پرده های موسیقی مانند رباب سازی ودو تار سازی که از صنایع قدیمی هرات میباشد کاربرد داشته است(12/ص45).

واز دیگر انواع حایز اهمیت محصولات حیات وحش هرات که بیشتر جنبه تجارتی داردوست انواع سگ لوهه ، سیایک می باشد  که بیشتر از ولسوای های اوبی ، چشت هرات وهمچنان ولاتی غور ، آب ایستاده ولسوالی جوند بادغیس بدست میآید که قرار  معلوم هر جلد پوست سمور آبی(4-7) هزار افغانی قیمت داشته وقرار آخرین معلومات جمع آوری شده طی سال 1393  یکجا پوست سیاهک از ولسوالی به مبلغ (1500) افغانی خریداری شده که بیشتر جنبه تجارتی داشته وقسما در صنایع پوستین دوزی ولایت هرات نیز استفاده میگردد.

وهمچنان در قسمت خرید وفروش زنده حیات وحش نیز وضعیت اولی صدق مینماید ، طوریکه با موجودیت امنیت نسبی در این ولایت شماری از متشبسین خصوصی اقدام به جمع آوری گوه های متنوع حیات وحش این ولایت را نموده که در مجموعه های تفریحی بعنوان باغ وحش گردآوری نموده اند طوریکه نموه های مختلف حیات وحش بومی این ولایت مانند کفتار، گرگ، آهو،نخشیر، سمور، روباه، خارپشت، سیخول، گربه، وحشی وانواع طیور مهاجر وبومی مانند قوطان، مرغابی، کلنگ های خاکستری، انواع عقابها، انواع جغد وبومولاشخور ها که بعد از شکار توسط افراد مختلف وعرضه آن به بازار جمع آوری گردیده وبصورت ببر بیرحمانه در مجموعه های تفریحی حد اقل در سه نقطه شهر هرات مانند شهرک شیخ احمد کهدستانی ، مجموعه تفریحی استقلال واقع باغ ملت نگهداری میگردد.

افزون برآن نگهداری انواع آهو در منازل بصورت یک عرف تبدیل گردیده طوریکه یک جوره آهوی زنده با قیمت مجموعی (8000) هزار افغانی بفروش میرسد . وحتی بعضی از گونه های بومی این ولایت مانند مرغ مینا نیز در این اواخر انتقال آن به کشور ایران توسط افراد مختلف از بنادر رسمی دو غارون ونمروز شدت یافته که تمام عوامل ذکر شده بعنوان چالش های جدی فرار راه تنوه زیستی در این ولایت بوده وخرید وفروش وتجارت انواع ذکر شده چی بصورت نگهداری در منازل ویا اماکن تفریحی ویا هم استفاده از محصولات متنوع آن پیامد جدی در کاهش توسعه نسل های باقی مانده حیات وحش منطقه داشته وباعث تشویق عناص مختلف ر ادر عرصه شکار خواهد داشت چنانجه این روند حتی عطش شکار ، علاقه مندانی از کشور قطر را نیز کشانیده ، درماه حمل سال 1393 بمقصد شکار بعضی از انواع متنوع حیات وحش مانند میش مرغ که زیستگاه آن بیشتر مناطق بیابانی جنوب ولایت هرات میباشد ر انیز بدنبال داشته ودونوع سوسمار در این ولایت که بنامهای (بز چوش وقاشقی) نامیده میشد قرار معلومات موثق از بعضی  ولسوالی های این ولایت توسط خریداران پاکستانی جمع آوری گردیده که عدم پیگری قوای اجرایی در تنفیذ قانون بالای دستگیری عوامل آن یک معضل جدی تلقی میگردد.(13/ص12)

دورنمای حفاظت گونه ها در آینده

افغانستان از محدود کشورهایست که فاقد پیش زمینه ها ی قانونی مستحکمی در مورد نحوه بهره برداری از حیات وحش ، توسعه ویا حفاظت بسویه زیستگاه ها وسایر منابع طبیعی ر ادر گذشته بصورت وسیعی که جنبه تطبیقی در جامعه سنتی کشور را داشته بوده باشد ر ا رویدست نگرفته ویا هم مجال تطبیق ر انیافته واین امر سبب گردیده تا اکنون شیوه های بهره برداری از این منابع بصورت دلخواه توسط مردم محل تعریف گردیده وهرگونه احساس انگیزه های مالکیت مردمی در نحوه حفاظت وبهرده برداری فرآورده های طبیعی نسبت به عدم مجال تطبیق قوانین جدید صادره مانند ( قانون جنگلات ، علفچروقانون محیط زیست) که نقش جوامع محلی همجوار در ساحات طبیعی از قبیل جنگلات ، ساحات علفچری وزیست گاههای حیات وحش ر ابرجسته تر ساخته نیز کاهش باید واین امر در دراز مدت باعث صدمات بیشتر به تخریب زیربنا های طبیعی کشور از جمله جنگلات ، نباتات باارزش وگونه های مختلف جانوری نسبت به بهره برداری بیشتر وعدم آشنایی ویا پذیرش قانون در میان شهروندان گردد.

در طول ده سال گذشته قوانین ومقرره های مختلف در مورد تدوین گردیده که تعدد قوانین نتوانسته تا اکنون جایگاه اجرایی مناسبی ر اچه در حوزه تطبیق توسط ارگانهای زیربط ویا از طرف مردم عادی باز یابد چناچه در بیشتر موارد خود قانون بجای آنکه نقش اجرایی آن را برجسته گردد نقش اداری آن برجسته تر گردیده ولایحه وظایف موازی ر ادر بین ادارات بوجود آورده است . چنانچه قانون محیط زیست افغانستان نقش اداره ملی حفاظت محیط زیست را در قسمت حفاظت تنوع زیستی افغانستان به وضوح مشخص نموده ونقش ادارات همکار نیز در تطبیق آن واضح گردیده ودر پهلوی آن مقرره حمایت از حیوانات اهلی ووحشی که برگرفته از حکم ماده (29) قانون خدمات مالداری بمنظور حفظ وحمایت از حیوانات وحشی، اهلی، طیور، ماهیان، وحشرات مفیده وضع گردیده مواد ات ششم ، بیستم ویکم ، الی بیست وپنجم آن ریاست خدمات مالداری ر ادر همکار ی با اداره محیط زیست فراخوانده وجلوگیری از قاچاق حیوانات کمیاب وحش ، منع شکار وانتقال حیات وحش را از وظایف وصلاحیت های ریاست عمومی خدامت مالداری دانسته است این در حالیست که تا به حال قانون نقش کیفری خورا در مواردذکر شده بالای اشخاص حقیقی ویا حکمی بدست نیاورده است(14/ص8).

ولایت هرات نیز بعنوان بخشی از مناغطق کلیدی زون غرب متاثر از پیامدهای تخریب منابع طبیعی ر ادر بخش های متعدد مانند، تخریب جنگلات، علفچر ها وبوته ها زار ها بعنوان (محلات زیست جانوری) ونابودی حیات وحش ونباتات طبی وکاربردی متحمل گردیده ولازم است تا پروژه های بزرگ ملی وطولانی مدت حهت فراهم آوری زمینه های عاجل تحقیق ومطالعه تنوع زیستی به سطح گونه های حیات وحش ونباتات با ارزش موجوده در منطقه ، جستجو بدیل های معیشتی مناسب ، تربیت کدر های ملی مسلکی مجرب وآموزش دیده جهت اجرای طرحهای میان مدت و وطولان مدت حفاظت به سویه زیست گاهها وساحات حفاظت شده که تا اکنون در مناطق غرب افغانسان حتی پروژه های تحقیقاتی نیز روی این موضوع رویدست گرفته نشده ر اپیمایش عملی نماید.

افغنستان عضویت اکثریت کنوانسیونهای جهانی ومنطقه ای در مورد محیط زیست وحفاظت حیات وحش ر ابدست آورده واین در حالیست که تحکیم سرحدات توسط کشورهای همسایه با حفر کانال های عمیق وسیم خاردار در نوار مرزی مناطق همسر حد افغانستان با ایران وترکمنستان در ولسوالی های گلران،کهسان وغوریان هرات ، هر گونه عبور ومرور گونه های حیات وحش ر ابداخل افغانستان شدیدا متاثر نموده که نظر به گفته اهالی ساکن در مناطق جنگلی کنده سوخته ودهانه ذوالفغار ولسوالی گلران هرات از دهها سال به اینطرف تحکیم سرحدات مانع اصلی ورود گونه های جانوری از ایران وترکمنستان محسوب گردیده طوریکه قبلا در این مناطق انواع مختلف حیات وحش از قبیل پلنگ تازی گوره خر وحشی از طرف ایران وترکمنستان در فصول مشخص سال در رفتا وآمد بوده وحتی نتایج تحقیقات سروی سال(1387) بیم کاری موسسه (WCS) درمورد موجودیت پلنگ تازی در این ساحات حاکی از عدم موجودیت وکاهش عبور ومرور آن در این مناطق بوده است.

قوانین باز دارنده فعلی در امر حفاظت از اجزای متنوع محیط زیست در غالب مقرره هاییکه بیانگر ارزش گذاری منابع طبیعی با شد وجنبه تطبیقی وکیفری واضحی را برای عاملین تخریب منابع طبیعی از جمله شکار بدنبال داشته باشد پاس نگردیده وحتی حکم شماره(53) وحکم شماره(640) ریاست جمهوری وقت کشور وتمدید مکرر آن که التزامیت جدی ر ابرای ارگان های اجرایی ووالیان  محل در راستای منع شکار حیات وحش وابقای نسل آبزیان وتطبیق آن هیچگونه دستآورد ملموسی ر ادر سطح ولاینی نداشته طوریکه در سال روان حتی حضور شکار چیان عرب را نیز در ولایت هرات شاهد بوده ایم واین امر نیز بسهم خود رویکرد اجرات ر اکاهش داده وحتی مسولیت پذیری ارگانهای عدلی وقضایایی را نیز در برخورد با همچون عوامل بسیار ضعیف بوده طوریکه درمقابل پیگیری دوسیه های مربوطه به عوامل تخریب محیط زیست هیچگاه نتایج مثبتی ر ا بدنبال نداشته است.

با رشد روز افزون مراکز خرید وفروش تفنگ های شکاری بدون صدور مجوز قانونی از طریق وزارت داخله بالای فروش ویا حاملین اسلحه شکاری وهمچنان عدم وضع مالیات های بیشتر در عرصه تجارت و ورود اقلام تفنگ های شکاری از طریق وضع تعرفه های گمرکی باعث گردیده تا هر کسی بتواند انواع تفنگهای شکاری مورد ضرورت خود را باقیمت بسیار مناسب ارزان از بازار بدست آورده ودر گوشه وکنار این ولایت اقدام به شکار نماید در حالیکه بند (سوم ) ماده ششم ودهم قانون منع سلاح ناریه ، مهمات ومواد منطقه منتشره جریده رسمی شماره (855) مورخ 1384/4/31 صراحت داده که صدور جواز نامه استعمال سلاح های شکاری بنتظور شکار از تاریخ صدور الی ده سال ممنوع بوده کسیکه سلاح شکاری دست داشته خویش ر ا بمراجع زیربط ثبت ننماید معادل قیمت آن جریمه خواهد شد وهمچنان کسیکه مبادرت به شکار بدون جواز رسمی ر انماید توسط محکمه ذیصلاح محاکمه خواهد شد.

تطبیق حکم متذکره نقش کلیدی در کاهش توسعه شکار، قانونمند نمودن شکار وکاهش استفاده همگانی از سلاحهای شکاری را میتوانست بدنبال داشته باشد ونظر به معلومات بمنظور تطبیق حکم تقنینی متذکره چندین بار به ارگانهای امنیتی زیدخل وحتی تا جلسه اداری ولایت هرات (15) جهت پیگیری آن از طرف ریاست محیط زیست هرات پیگیری گردیده اماهیچگاه جنبه تطبیقی را حاصل ننموده ونمودار های ثبت شده نشان رشد بیشتر این روند را داشته بدون آنکه هیچگونه نظارتی از طرف قوای امنیتی پیرامون نحوه تجارت،توزیع وحتی فروش اسلحه شکاری را در سطح ولایت هرات صورت گیرد.(14/ص19)

 

 

 

 

	انواع حیات وحش در افغانستان
شماره	نام حیوان به فارسی	نام حیوان به لاتین
1	آهوی تیری	Capra aegagrus
2	آهوی مارخور	Capra Faleoneri
3	آهوی نیک سیر	Mega cerose
4	گوسفند مار گوپولو	Ovis ammonpoli
5	گوسفند یورال	Ovis orientalis
6	اورال افغانی	o.o cycloceros
7	گوزن باختری	Cervus elaphusr bactrianus
8	آهوی ختن	Moschus cupreus
9	گورخر	Equus hemionus
10	گوزن زرد	Dama mesoptamica
11	گوزن خالدار	Axis axis
12	آهو	Gazelle subgthurrosa
13	گرگ	canis lupus
14	کفتار
15	خرس قهوه ای
16	سیاه گوش	Lynx Lynx
17	شیرفارس
18	تازی پلنگ	Acinonyx jubotus
19	خرس نصوری	ursus arctos
20	پلنگ برفی	ursus arctos
21	پلنگ معمولی	Prionailurus bengalensis
22	سیاه گوش هیمالیا	Lynx Lynx
23	ببرکاسپین
24	شیر	Felis leo
25	روباه سرخ	Vups vulpes
26	گربه کارکال	Caracal
27	سگ لوحه	Megaderma lyra
28	خارپشت	Erinaceus
29	موش	Rattns.sp
30	گورکن	Meles meles
31	سوسمارزنده زا	Lacerta vivipara
32	سوسمار سبز	lacerta virilis
33	سوسمار آفتاب پرست	chameleo chameleon
34	وزغ	Bufao clamita
35	وزغ معمولی	Bufao spinsus
36	قورباغه درختی	Bufomeridionalis
37	قورباغه سبز	Rana esculnta
38	لاک پشت الپینی	tesfudo horsefieldi
39	لاک پشت دریایی	chelonian mytea
40	خرگو ش کوهی	hyracoitea
41	خرگوش صحرایی
42	خارپشت کوهی	Rodentia.sp
43	موش خرمای خط دار	chepmounka
44	گورخر	Fuqunaas heminus
45	خرس سیاه
46	غزال جاقوردار	Gazelle subgthurrosa
47	آهوی رنگ	Capra ibex
48	سیخول دشتی	Hystrix index
49	موش خانگی	Mus musculus
50	موش صحرایی	Ruttns .sp
51	سگ اهلی	Ganis
52	گربه خانگی	Felis cutas
53	سمور	Mus tela viso
54	گراز وحشی	Sus vittatus
55	اسپ	Equusprezewaiski
56	شتر	Camelus domedarius
57	گاو	Bos inidieus ebus sondaicus
58	گاومیش	Bufellus bubalis
59	گوسفند	Ovis argal
60	بز	Copra aegagru
61	سگ تازی

(21/ص176)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

انواع پرندگان :

شماره	نام حیوان به فارس	نام حیوان به لاتین
1	غاز حسینی بزرگ	Poenia copterus
2	غاز حسینی کوچک	Ph minor
3	کلنگ سفید	Grus ieuco geranus
4	مرغابی
5	کبک
6	تهیو
7	میش مرغ
8	پلیکان سفید	Pelecanus anocrotalus
9	پلیکان خاکستری	P.cripus
10	لگ کگ سفید	Cyconia cyconia
11	غازخاکستری	Anser. Anser
12	کرگس	Neopheron Perenopterus
13	هما	Gypaetus barbatus
14	قرقاول	Phazionus colehicus
15	دراج	Francolinus francolinus
16	حشره خوارآبزی	Neomys anomialus
17	عقاب طلایی	Aquile ebrysasaetos
18	گنجشک خانگی	Passer domesticus
19	کبوتردریایی کوچک	Puffinus assimilis
20	مرغ جنگلی	Phasianus clehicus
21	کبوتروحشی	Columba Livia
22	مرغابی سرسبز	Anus Platryrhynehor
23	حواصیل (لگ لگ)	Night heron
24	چلچه	Born owi
25	لک لک سفید	With stork
26	جغدمیمون رخ	Born owia
27	ساهره سبز	Green finsh
28	کلاغ زاغی	Mag Pia
29	مرغابی بور	Gud waill
30	مرغابی کفچه نوک	Shovler
31	مرغابی کاکلی	Tufted duck
32	مرغابی سینه سیاه	Pocherd
33	مرغابی غواص سینه	Mergus albellus
34	غازخاکستری	Gery leggoose
35	قوی گنگ	Mute swan
36	قوی فریاد کش	Whooper swari
37	کرگس مصری	Egyptian vulturia
38	باز خرمایی	Red kite
39	شاهین پاسرخ	Hobby-falco subbuteo
40	عقاب خالدار	Spotted eagle
41	باز مردابی	Marsh harrier
42	بازگنجشک خور	Accepter nisus
43	کبوترچاهی	Rock pigeon
44	قمری	Turtledove
45	قمری نخلی	Palm dove
46	جغد کوچک	Little owi
47	بوم گوش دار	Asiootus
48	جل کاکلی(چکاوک)	Galerida cristala
49	چکاوک گندم زار	Melanocory Pha
50	خفاش قهوه ای	Brown but

 

(20/ص349)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نتیجه گیری

منابع طبیعی وحیات وحش افغانستان که جز عمده جوامع حیاتی کشوربوده که بطور غیر علمی همواره مورد بهره برداری قرار گرفته ونسل انواع زیادی از حیات وحش مار ا به سرحد انقراض قرار داده است.

انواع از حیوانات وحشی ما که باقی مانده خیلی ها محدود بوده آنهم ناشی از شکار بدون تشخیص ، کشتار بی رحمانه وتغیر محلات طبیعی بودو باش شان در معرض انقراض قرار گرفته وتعادل طبیعت زیبا را برهم زده است.

به اساس گزارش های مارکوپولو ، اطلس جغرافیایی  کارپنتر ، تحقیقات وایلوف ، ایکالژی پوهاند حسن یار، اقلیم حیاتی پوهاند عارض ودیگر دا نشمندان وسیاحین در سابق ببرکسپین ،تازی پلنگ، آهوی ختن، پلنگ معمولی، روباه خاکی، غزال خالدار ، آهوی مارخور وگوزن باختری از جمله حیوانات در حال انقراض لیست گردیده است.

شکار بیرحمانه ، برهم زدن زیستگاه ها از قبیل مراتع وجنگلات طبیعی ، جنگ وخشک سالی ها دوامدار باعث کاهش جمیعت انواع باقیمانده شده است.

از خلال مطالعه عوامل تقلیل وکاهش نفوس حیات وحش کشور چنین برمیآید که روش های بهره برداری منابع طبیعی وحیات وحش فاقد تدابیر ومنجمنت علمی بوده وخسارات مادی ومعنوی مزیدی ر اببار آورده است ، جهت توقف این روند وجلوگیری از خطر انقراض نسلهای با قیمانده حیات وحش ضرورت بر آنست تا طریقه های علمی حفاظت وبهره برداری منابع طبیعی وحیات وحش ، محلات زیست مناسب، ساحه انتشار جغرافیایی جهت بر آورد ه شدن مطالب فوق در حالت موجوده آنها طرح ودر معرض تطبیق قرار داده شود.

تمام حیوانات ونباتات اهلی امروز توسط انسانها در سطح طبیعت انتخاب وتکثیرگردیده وبحالت اصلاح شده درآمده است.

این منابع در واقع بانک جن ها میباشند که باید حفظ شوند، زیرا امکان آن میرود که نسل اهلی واصلاح شده بمرور زمان در مقابل آفات وامراض ناتوان گردیده پس بشریت مجبور است به اجداد آنها مراجعه نماید وازسطح طبیعت آنهارا انتخاب ودورگه سازی کند زیرا این حیوانات نباتات وحشی درمقابل ناگواریهای محیطی از خود مقاومت وسازش نشان داده وبه بقا وزندگی خود ادامه میدهند.

حیات وحش جز از طبیعت هستند که روی حکمت آفریده شده ودر تعادل وتوازن اکوسیستم ها نقش عمده دارند که بدون موجودیت آنها اساس تعادل برهم خورده وبالای زندگی نباتات وحیوانات وانسانها اثر سوء از خود بجای میگذارد.

از نگاه دینی ومذهبی نیز حیوانات مقام والای میداشته باشند زیرا چندین سوره قرآنکریم بنام حیوانات مسمی گردیده است وترحم بر حیوانات جز واجبات می باشد.

ماانسان ها حق نداریم که باعث آزار واذیت ویا نا بودی آنها گردیم زیرا ما انسانها هم جزیی از پیکره طبیعت زیبا هستیم نه تام الاختیار وحاکم مطلق برموجودات زنده  .

پس باید اختیارات خودرا در ک نماییم وبا طبیعت دوست وهمنوا باشیم نه در ستیز ومقابله.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پیشنهادات:

• ضرورت است جهت حفاظت وانکشاف تنوع زیستی از قبیل مناطق حفاظت شده در سطح هرولایت مشخص گردیده وارزش های دینی، ملی وقانونی در امرجلوگیری از شکار ویا حفاظت از تنوع زیستی مراعات گردد.
• از ورود تفنگ های شکاری جلوگیری بعمل آمده ویاهم از چگونگی خرید وفروش آن از طرف ارگانهای امنیتی بشکل قانونمند از طریق ارایه جواز نامه ها مطابق به مقرره منع خرید وفروش تفنگهای شکاری عمل نموده ونظارت جدی صورت گیرد.
• درخرید ، فروش وتجارت حیات وحش مطابق به لوایح قانونی عمل نموده بویژه گمرکات وپلیس سرحدی درتعمیل آن کوشش نمایند.
• دایر نمودن کنفرانس ها وسمینا های علمی برای آگاهی دهی عامه الزامی به نظر میرسد.
• درحفاظت از منابع طبیعی خصوصا جنگلات ،مراتع ومنابع آبی محلات زیست حیوانات وحشی اقدامات عملی صورت گرفته ونقش مردم محل درحفاظت این ساحات برجسته گردد.

 

 

 

 

 

 

منابع ومآخذ

• امیردوست محمد، (1388) مقاله اساسات محیط زیست افغانستان،معین اداره ملی حفاظت محیط زیست.
• سالاری. سلیمان شاه. انواع منابع طبیعی، اداره ملی حفاظت محیط زیست.
• سال(1392) اسناد رسمی حفظ میراث های طبیعی.
• اداره ملی محیط زیستافغانستان، سالیان (87-88-1389) فهرست تحت انقراض حیات وحش افغانستان
• سالیان(1386)الی 1391 دیتابیس ریاست محیط زیست هرات.
• عزیزی، جواد.(1386)گزارش عمومی وضعیت حیات وحش حوزه غرب. محیط زیست هرات.
• سروی انواع تحت انقراض حیات وحش. سال 1393/ کمک مالی تیم ایکالوژی ومرکز ارتقاء ظرفیت دفترهلپ/هرات.
• عزیزی جواد. (1386الی1393)اسناد و دیتابیس ریاست محیط زیست هرات
• متین عبدالمنان.(1391). مقاله معرفی چالشهای منابع طبیعی فراه. کنفرانس حفاظت منابع طبیعی اتاق تجارت هرات.
• فرحت، حیات الله،(1386)گزارش های ساحوی به ارتباط ولایات و محیط زیست زون غرب از غور وبادغیس.
• عزیزی جواد،(1390)گزارش ساحوی مدیریت حفظ میراث های طبیعی ریاست محیط زیست هرات.
• مدیریت حفط میراث های طبیعی محیط زیست هرات(1387. بازدید ساحات جنگلی خنجک ولسوالی ادرسکن).
• عزیزی. جواد. سالیان (1387الی1392) بررسی بازارهای فروش حیات وحش در هرات.
• سروی انواع تحت تنقراض حیات وحش. سال1393 باهمکاری تیم ایکالوژی دفترهلپ/ مطالعه انواع تحت انقراض .
• وزارت زراعت(سال 1386) مقرره حفاظت حیوانات اهلی ووحشی افغانستان.
• قانون محیط زیست افغانستان/ سال 1384.
• منع خرید وفروش تفنگهای شکاری به جلسه اداری ولایت هرات / سال1388
• حسنیار، سیدامیرشاه،(1364)، اکولوژی افغانستان چاپ فاکولته زراعت دانشگاه کابل.
• امید. عبدالرحیم.(1385)پارک های ملی وحیات وحش. چاپ دانشکده زراعت هرات.
• میرمیریدی. دکترعلی نقی(1388)، چکیده جانورشناسی، چاپ دانشکده کشاورزی کرمانشاه.
• دکترطلعت.(1391)جانورشناسی مهره داران،چاپ دانشگاه تهران.
• امید. عبدالرحیم.(1388)،معرفی انواع حیوانات ونباتات اهلی، چاپ دانشکده زراعت دانشگاه هرات.